آگاه: حجت‌الاسلام سیدفرید موالی‌زاده، استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم: یکی از ترفندهای همیشگی دشمن که گاه با همراهی غافلانه برخی از نیروهای داخلی مواجه می‌شود، دوگانه‌سازی دروغین در مفاهیم جاری در حوزه‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی است که نمونه بارز آن در طول تاریخ انقلاب اسلامی دوگانه ملت و امت است که رهبر انقلاب در بیانات خود بدان گوشزد داده است: «بعضی‌ها سعی می‌کنند یک دوگانه ملت و امت درست کنند. ریشه این کار در اختیار دشمن است و آنها دارند این کار را می‌کنند، البته بعضی ها هم اشتباه می‌کنند و غافلانه همین خط را می‌روند. در داخل هم گاهی اوقات می‌بینیم که آن کس که برای امت اسلامی کار می‌کند، دیگر نگاهش لزوما به سمت ملت ایران نیست یا به‌عکس.» 
۱۱/۱۰/۱۴۰۰     
امام خامنه‌ای در ادامه سخنان خویش، سپهبد شهید سلیمانی را نمونه بارز جمع‌کننده میان این دو حقیقت ارزشمند معرفی می‌کنند: «شهید سلیمانی ثابت کرد هم می‌توان ملی‌ترین چهره کشور بود، هم می‌توان امتی‌ترین چهره کشور بود. در آن واحد ملی‌ترین و امتی‌ترین بود.» 
۱۱/۱۰/۱۴۰۰  
واژه ملت در اصطلاح روز فارسی به واحد اجتماعی و مجموعه‌ای از مردم گفته می‌شود که با وجود نژادها و خرده فرهنگ‌های مختلف، از گذشته تاریخی مشترک و از یک قانون و حکومت در یک قلمرو جغرافیایی با مرزهای معین برخوردارند.
واژه امت نیز هنگامی که در برابر واژه ملت به کار برده می‌شود، جامعه‌ای است که بر پایه مبارزه و تلاش برای نیل به آرمانی مقدس شکل می‌گیرد. از این رو، قلمرو جغرافیایی خاصی ندارد و ملتهای مختلفی را در برمی‌گیرد.
یکی از مسائل چالش برانگیز از آغاز انقلاب اسلامی، طرح این پرسش بود که ایران برای اسلام یا اسلام برای ایران؟ کدام اصل و دیگری فرع است؟ این پرسش که برآمده از همان نگاه دوگانه به ملت و امت بود، بهانه‌ای شد تا دشمن تلاش کند با شعله‌ور کردن نزاع ملی‌گرایی و اسلام‌گرایی دوره طاغوت، حواشی تفرقه‌انگیزانه را در فضای جامعه انقلابی پر رنگ کند.  
اما منطق اسلام این نگاه دوگانه را نمی‌پذیرفت. اسلام از ملت‌ها استقبال کرد و جامعه اسلامی را براساس نفی ملیت ننهاد، بلکه منشاء ایجاد ملت‌ها در طول تاریخ بشری را الهی دانست «وَ جَعَلْنَاکُمْ شُعُوباً وَ قَبَائِلَ». اسلام به سنجش سنت‌های ملی پرداخت و آنها را با میزان فطرت و نه سنت پالایش کرد. آیین‌های ملی برآمده از فطرت پاک انسانی را ستود و بالا برد اما هر آنچه مخالف فطرت پاک بود را انکار کرد. در نتیجه دوگانه ملت و امت با نگاه فطری به یگانه‌ای محکم بدل می‌شود.
آیت‌الله مطهری در کتاب وحی و نبوت، آغاز توحید را از ارزش های فطری می داند . ایشان معتقد است اسلام از عدالت‌طلبی و مبارزه با ظلم، ایثار، آزادی، استقلال، خدمت به بشریت در هر کجای دنیا استقبال می‌کند، زیرا ارزش‌های فطری مقدمه توحید هستند اما مقدمه‌ای که ذی‌المقدمه را می‌سازند و توحید از غیر از این راه به دست نمی‌آید. نمی‌توان بدون مبارزه با ظلم و بدون آزادی‌خواهی و عدالت‌طلبی و ایثار به توحید رسید «فَأَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّینِ حَنِیفاً فِطْرَةَ اللَّهِ الَّتِی فَطَرَ النَّاسَ عَلَیْهَا»، یعنی دین حنیف و خالص اسلام امری فطری است و تقویت ارزش‌های فطری زمینه را برای گرایش به توحیدناب فراهم می‌سازد.
براساس این منطق ناب اسلامی، ملیت فطری برای یک کشور سرمایه‌ای است که او را در نیل به توحید یاری می‌کند. دلیل و شاهد این مدعا گرایش ایرانیان به دین اسلام و مذهب تشیع است که برآمده از ملیت فطری ایشان در طول تاریخ خود است.