آگاه: همواره در سیره امامین انقلاب چه حضرت امام(ره) و چه مقام معظم رهبری بر موضوع اخلاق در صحنه انتخابات تاکید شده و همیشه بر این مقوله تاکید جدی داشتند و همه جناح‌ها، سلایق سیاسی، دست‌اندرکاران و حتی مردم را به رعایت اخلاق در انتخابات دعوت کردند. سوالی که هست این است که چگونه می‌توانیم اخلاق در انتخابات را در میدان عمل محقق و جاری کنیم؟
قانون انتخابات ما دچار ضعف‌هایی است. قانون انتخابات ریاست‌جمهوری را داریم که بیش از ۹۰ماده دارد و در سال۱۳۶۴ به تصویب رسیده که در سال۱۳۹۱ با اصلاحات و الحاقاتی مواجه شد و اخیرا دو مورد از مواد این قانون اصلاح شد و در مجلس تصویب شد و شورای نگهبان هم تایید کرد. این قانون در جاهایی که دررابطه‌با اخلاق انتخابات است، پررنگ وارد نشده؛ یعنی مواردی به‌صورت کلی در حوزه تبلیغات در انتخابات مطرح کرده که نامزدهای انتخاباتی باید فلان موارد را رعایت کنند. آنچه در قانون بیشتر مشاهده می‌شود موضوع تخلفات و جرایم انتخاباتی است؛ یعنی اگر یک نامزد انتخاباتی تطمیع، تهدید و تقلب کند و از اسناد جعلی استفاده یا پول‌های نامشروعی را وارد صحنه انتخابات بکند را مطرح کرده؛ اما موضوع اخلاق در انتخابات باید در متن قانون به‌صورت پررنگ و با ابعاد ماجرا وارد شود. درست است اخلاق فرهنگ‌سازی می‌خواهد و همه اعم از رسانه‌ها و نامزدهای انتخاباتی باید کمک کنند و یک فرهنگ سیاسی در کشور حاکم شود که پاسداشت مقوله اخلاق را در صدر اولویت قرار دهد، باید ضمانت‌های اجرایی قانونی برای اخلاق انتخابات را لحاظ کنیم که اگر نامزد انتخاباتی اخلاق را رعایت نکرد، چه می‌شود و این مقوله بسیار مهمی است.
اینکه اخلاق انتخاباتی چیست برای همه روشن است و اخلاق انتخاباتی یعنی اینکه دیگران را تخریب نکنیم، به خودمان بپردازیم، شعارهای خود را مطرح سازیم، برنامه‌های خود را تدوین کنیم، به تخریب نامزدهای دیگر نپردازیم، موارد خلاف مطرح نکرده و مغالطه نکنیم. در این بحث مهم این است که چگونه می‌توانیم اخلاق در انتخابات را عملی کنیم؟! نکته اول این است که باید قانون اصلاح شود؛ یعنی قانون فعلی و قوانین موضوعه پیرامون انتخابات اصلاح شود که این اصلاح تا کنون اتفاق نیفتاده و انتخابات فعلی هم بر مبنای قانون فعلی برگزار خواهد شد؛ ولی حتما باید به فکر اصلاح قانون باشیم و به یک قانون جامع انتخابات نیاز داریم که در آن موارد متعدد را پیش‌بینی کند. قانونی که سال۶۴ نوشته شده سال‌ها از آن می‌گذرد و حدود ۴۰سال است که دچار اصلاحات جدی نشده و نیازها و صحنه‌های امروز می‌طلبد که قانون اصلاح شود. در شرایط کنونی و بر مبنای قوانین فعلی هم می‌توان مقوله اخلاق در انتخابات را پشتیبانی کرد. در قانون اساسی، یکی از شرایط مهمی که باید نامزدهای انتخاباتی داشته باشند این است که باید حسن سابقه، امانت و تقوا داشته باشند. نامزد انتخاباتی که اخلاق انتخاباتی را رعایت نمی‌کند مقوله حسن سابقه، امانت و تقوای خود را مخدوش می‌کند؛ یعنی نامزدی که به حداقل‌های انتخاباتی پایبند نیست و اخلاق را رعایت نمی‌کند و رقیب خود را مورد هجمه بی‌اخلاقی‌ها قرار می‌دهد، یعنی اگر از او حسن سابقه‌ای احرازشده دقیق نبوده؛ چون در رفتارش خلاف حسن سابقه را نشان می‌دهد. مقوله ریاست‌جمهوری مقوله بسیار حساس و یک امانت بزرگ است که قرار است برعهده رییس‌جمهوری قرار بگیرد که این امانت در وهله اول اخلاق می‌خواهد؛ یعنی کسی که می‌خواهد سکاندار قوه مجریه شود بایستی اخلاق داشته باشد و موقعی می‌تواند این امانت بزرگ را به دوش بکشد که اخلاق داشته و وقتی اخلاق را رعایت نمی‌کند، خلاف ماجرای امانت احراز می‌شود. تقوا یعنی پرهیز داشتن از هر عملی که به رقیب ضربه خلاف واقع بزند. اگر در جایی خلأ قانونی داریم و نتوانستیم از اخلاق انتخاباتی پاسداشت کنیم، وظیفه نهادهای مسئول است که پای این ماجرا محکم وارد شوند.
طبق قانون، شورای نگهبان ناظر بر انتخابات است. وقتی یکی از شروط مهم را بر مبنای حسن سابقه، امانت و تقوا می‌گذارد، شورای نگهبان باید پای این شرط بایستد و حتی پس از آنکه افراد تایید شده و وارد رقابت انتخاباتی و مناظره‌های انتخاباتی می‌شوند و اخلاق را رعایت نمی‌کنند شورای نگهبان باید از ابزار قانونی خودش و قدرت و اختیار قانونی‌اش استفاده کند و اگر لازم است در این مرحله نامزد انتخاباتی ولو اینکه تایید شده، اما اخلاق را در مناظره‌های انتخاباتی رعایت نمی‌کند و آشکارا بی‌اخلاقی می‌کند ردصلاحیت کند و اجازه ماندن در صحنه انتخابات را به او ندهد که این رویه‌ها را انجام ندادیم. بایستی تجربه کنیم و سابقه و رویه این مسئله را داشته باشیم تا نامزد انتخاباتی بداند تا لحظه‌ای که قرار است مردم در انتخابات حاضر شوند و رأی خود را به صندوق بیندازند ملزم به رعایت اخلاق است و تا همان لحظه هم می‌شود او را قاطعانه رد کرد و اینطور نباشد بعد از اینکه شورای نگهبان تایید کرد، بگوید دیگر تایید شدم. در مناظره‌های انتخاباتی خیلی راحت دروغ می‌گویند، تهمت و انگ می‌زنند، اخلاق را رعایت نمی‌کنند و جملات خلاف واقع به‌شدت آزاردهنده مطرح می‌کنند که اینها خلاف اخلاق انتخاباتی است و بایستی جلویشان گرفته شود و این نقش برجسته شورای نگهبان است. برای اینکه به چنین نقطه‌ای برسیم همه باید کمک کنند و تمامی رسانه‌ها خارج از هر سلیقه و جناح سیاسی که هستند بایستی پای این بایستند. مقولات اخلاق انتخاباتی باید خط قرمز باشد و رسانه‌ها مطالبه کنند که فلان نامزد باید به‌خاطر عدم رعایت اخلاق انتخاباتی از صحنه انتخابات کنار گذاشته شود و بایستی چهره‌های سیاسی، نامزدهای انتخاباتی، اساتید دانشگاه، خواص و فعالان رسانه‌ای به صحنه بیایند و به این فرهنگ‌سازی مهم برای پاسداشت اخلاق انتخاباتی کمک کنند. اگر صرفا به اخلاق انتخاباتی توصیه کنیم و دراین‌باره کمی بنویسیم و بگوییم این ماجرا اتفاق نمی‌افتد. اخلاق انتخاباتی بایسته‌ها، زمینه‌ها و نیازمندی‌هایی دارد که همه باید کمک کنند و پای این ماجرا بایستند. قانون ما این مسائل را ندیده و از ماجرا عقب است. زمانی که در سال۶۴ این قانون نوشته شده چیزی به معنای مناظره‌های انتخاباتی نداشتیم و امروز مناظره‌های انتخاباتی داریم و بسیاری از این مناظره‌ها داغ می‌شود و قانون برایش تدابیری نیندیشیده است. اول باید قانون اصلاح شود. دوم بر مبنای قانون اساسی و نقش مهم شورای نگهبان می‌توانیم پای اخلاق انتخاباتی بایستیم و قاطعانه برای این ماجرا با رویه‌های صحیح حقوقی ضمانت اجرا بیندیشیم. سوم همه اعم از رسانه‌ها و مردم و غیره به این فرهنگ‌سازی کمک کنند تا اخلاق انتخاباتی حاکم شود.
نظر شما