آگاه: دعوت به وحدت و یگانگی مسلمانان و پرهیز از تفرقه، از دستورات قرآن و سیره نبی‌اکرم(ص) و اولیای دین است، به‌نحوی‌که قرآن کریم همه مسلمانان و پیروان خود را به اعتصام و وحدت و پرهیز از تفرقه فرامی‌خواند؛ بنابراین اتحاد و انسجام امت اسلامی یک ضرورت و دستور قرآنی و تفرقه یک عمل زیان‌بار از نظر دین و عقل است و کوشش برای وحدت و برادری، حرکت در جهت رهنمودهای الهی و اقتدا به سنت پیامبر و اولیای دین است.
بر این اساس، یکی از راهکارهای اساسی در زمینه ثبات این امر ترویج فرهنگ وحدت و زدودن شبهات و گاه خرافاتی است که بی‌شک از سوی معاندین دین مبین اسلام منتشر و ترویج می‌شود. مقابله با این موضوع نیازمند تلاش‌هایی بی‌وقفه است. در این راستا باید به تلاش‌های «حجت‌الاسلام مهدی مسائلی» روحانی جوانی اشاره کرد که با نگارش آثاری فاخر در این حوزه به فعالیتی ممتاز پرداخته است. مسائلی با قلم خود در آثاری که منتشر کرده به ستیز با وحدت ستیزان پرداخته است؛ ثمره این مجاهدت‌ها، چندین اثر علمی به قلم او از جمله «لعن‌های نامقدس: تبیین قوانین و محدودیت تبری»، «نهم ربیع، جهالت‌ها، خسارت‌ها» و «پیشوایان شیعه، پیشگامان وحدت» است که در حوزه وحدت میان فرق اسلامی و پاسخ‌گویی به خرافات مطرح شده، منتشر شده است.
لعن‌های نامقدس: تبیین قوانین و محدودیت تبری
حجت‌الاسلام مسائلی در این کتاب ابتدا به تبیین معنای تبری پرداخته و ابعاد گوناگون قلبی، گفتاری و رفتاری آن را تشریح می‌کند و پس از ارائه تصوری صحیح از آموزه تبری، به بحث مهم قوانین و محدودیت‌های تبری می‌پردازد. نویسنده در ادامه پرهیز از فُحش و دُشنام و توهین را یکی از قوانین تبری برشمرده و با بررسی عنوان «دشنام در قرآن و روایات» به بیشتر شبهات مطرح‌شده در این زمینه پاسخ می‌دهد. او همچنین «پرهیز از تهمت و افترا» را یکی از لوازم تبری می‌داند و معتقد است تهمت و افترا از سلوک اهل باطل بوده و با تکیه بر چنین روش‌هایی نمی‌توان به مصاف آنها رفت. مسائلی در این کتاب سپس بعضی از روایاتی را که عده‌ای با تمسک به آنها خواسته‌اند تهمت و افترا زدن به مخالفان را توجیه کنند، مورد بررسی قرار داده است. در همین راستا به موضوع «نسبت حرام‌زادگی به مخالفان عقیدتی» نیز پرداخته و از برخورد شدید ائمه شیعه با این طرز تفکر خطرناک، پرده برمی‌دارد.
اما یکی از مهم‌ترین موضوعات مورد بررسی این کتاب، موضوع لعن است. شاید بحث از لعن با رویکرد و صراحت این نوشتار، برای اولین‌بار در کتابی مستقل مطرح می‌شود. نویسنده در مقدمه کتاب بیان می‌کند که اگرچه بیشتر شیعیان دشنام و توهین به مقدسات دیگران را عملی خلاف و نادرست می‌دانند، اما در این میان بعضی نیز حساب لعن را از دشنام و توهین جدا دانسته و بیان آن را در هر صورتی جایز می‌دانند. این درحالی است که لعن به مقدسات اهل سنت، به بزرگ‌ترین مانع انسجام مسلمانان تبدیل شده است و هرگونه تلاش و حرکتی را برای تقریب مذاهب اسلامی با مشکل روبه‌رو می‌کند. امروز در دنیای اهل سنت، به جز بخشی از ناآگاهان افراطی و ابزار امپریالیسم، همه از گفت‌وگوهای سازنده برای وحدت جهان اسلام استقبال می‌کنند اما در مذهب اهل سنت، آنها نیز از این ناراحت هستند که به خلفای بعد از پیامبر(ص) اهانت و لعن می‌شود. حجت‌الاسلام مسائلی با بررسی مسئله لعن، از نهی خاص اهل‌بیت(ع) درباره توهین و لعن یاد می‌کند. افزون بر این، «لعن‌های موجود در قرآن و روایات» نیز در این کتاب مورد بررسی قرار می‌گیرد.
نهم ربیع، جهالت‌ها، خسارت‌ها
کتاب دیگر این نویسنده «نهم ربیع، جهالت‌ها، خسارت‌ها» است. محور اصلی این اثر، آسیب‌شناسی وحدت و انسجام اسلامی است و آفات و آسیب‌های آن به اتحاد اسلامی موردتوجه و بررسی قرار گرفته است. مهدی مسائلی در فصل اول این کتاب به بررسی موضوع نسبت کشته‌شدن خلیفه دوم در روز نهم ربیع‌الاول در فرهنگ عوام شیعه پرداخته و با بررسی منابع تاریخی، این موضوع را تبیین می‌کند که همه تاریخ‌نویسان به‌اتفاق، ماه ذی‌الحجه را به‌عنوان مَقْتَل خلیفه دوم معرفی کرده‌اند و با اندکی اختلاف در روز آن، دوشنبه یا چهارشنبه، ۲۶ یا ۲۷ ذی‌الحجه را به‌عنوان روز مجروح شدن خلیفه دوم شناخته‌اند؛ به‌گونه‌ای که می‌توان گفت وقوع این حادثه در این ماه از امور قطعی و متواتر، نزد تاریخ‌نویسان بوده است. حتی در میان این منابع، کتابی را نمی‌توان یافت که تاریخی دیگر برای این واقعه ثبت کرده باشد.
نویسنده در فصل دوم که «جهالت‌ها» نام‌گذاری شده است، پس از تعریف تبری و مراحل آن، حدود و قوانین آن را تبیین می‌کند. «تحریف تبری»، «تعریف تبری»، «مراحل تبری»، «پرهیز از فُحش و دُشنام و توهین»، «بررسی مسئله لعن»، «نهی خاص اهل‌بیت(ع) از توهین و لعن»، «لعن‌های موجود در روایات»، «سخنی درباره زیارت عاشورا» و «مُدارا و تَقیّه زمان و مکان ندارد» از عناوین این فصل هستند.
حجت‌الاسلام مسائلی در فصل دیگری تحت عنوان «خسارت‌ها» به گزارش رفتارها و اقدامات ناشایست بعضی از شیعیان در قرن‌های اخیر پرداخته است که با برانگیختن تعصبات و احساسات مذهبی اهل سنت، محرک بسیاری از جنگ مذهبی بوده و خسارت‌های فراوانی برای امت اسلامی به وجود آورده‌اند.
بخش دیگر این کتاب به بحث ضرورت حفظ وحدت اسلامی اختصاص دارد و در آن به تبیین نگاه اهل‌بیت(ع) درباره وحدت اسلامی توجه شده است. در این قسمت تشریح می‌شود که موضع وحدت اسلامی به‌طور مستقل موردتوجه و عنایت ائمه، قرار داشته است و آن بزرگواران ضمن تاکیدهای فراوان بر ضرورت حفظ اتحاد مسلمین، آن را از وظایف اصلی شیعیان در برخورد با مخالفان مذهبی می‌دانسته‌اند. اما بخش انتهایی کتاب به نقل دیدگاه مراجع تقلید درباره نهم ربیع اختصاص دارد و فتواها و پرسش‌هایی از مراجع و آیات عظامی همچون رهبر انقلاب، آیت‌الله محمدتقی بهجت، میرزاجواد تبریزی، آیت‌الله نوری همدانی، آیت‌الله مکارم شیرازی، آیت‌الله فاضل لنکرانی، موسوی اردبیلی، سید محمدصادق روحانی در این‌باره آورده شده است.
پیشوایان شیعه، پیشگامان وحدت
مؤلف در کتاب «پیشوایان شیعه، پیشگامان وحدت» با تبیین معنای وحدت اسلامی به بررسی سیره امیرالمومنین(ع) و دیگر ائمه شیعه درباره وحدت مسلمین پرداخته است. نویسنده این اثر در بخشی از کتاب خود آورده است: «وحدت و همبستگی در هر جا و هر زمان و میان هر ملتی وجود داشته باشد، برای آنان عزت و کامیابی و پیروزی فراهم می‌آورد و از سوی دیگر، تفرقه و تشتت و اختلاف و چنددستگی در هر جا و هرگاه در هر گروهی رخ دهد، ضعف و زبونی و شکست و نابودی و ناکامی را در پی دارد. این سنت تغییرناپذیر تاریخ است و مسلمان و غیرمسلمان و شرقی و غربی و دیروز و امروز نمی‌شناسد؛ ازاین‌رو اهل‌بیت عصمت و طهارت(ع) نیز به عنوان هادیان امت اسلامی، همواره در پی تحقق این معنای عظیم بوده و کلام و سیره و رفتار آن بزرگواران از شاخص‌ترین الگوها برای تحقق انسجام اسلامی است. پس چه بیراهه می‌رود اگر کسی ادعای پیروی از ایشان را داشته باشد و این راه و مسیر را دنبال ننماید.»
حجت‌الاسلام مسائلی در این اثر می‌کوشد با بررسی روایات و سیره رفتاری ائمه اطهار(ع)، شدت اهتمام آن بزرگواران را به مقوله وحدت و انسجام اسلامی نشان دهد. از عناوین فصول این کتاب می‌توان «امیرالمؤمنین، طلایه‌دار وحدت اسلامی»، «تاکید بر حضور و همگامی در عبادات و مناسک اجتماعی مسلمانان»، «تاکید بر نماز گزاردن با اهل سنت و اتحاد و انسجام اسلامی در حج»، «تاکید بر وحدت با تکیه بر معاشرت نیکو و مدارا با مخالفان»، «دستور به معاشرت و مجالست با اهل سنت»، «مدارا با سایر مسلمانان در عقایدشان» و «نهی از دشنام و لعن مخالفان» را نام برد.
مهم ترین راهکار آن است که خود را ذیل اسلام بشناسیم
وحدت با روابط واقعی ایجاد می‌شود، نه با کنفرانس‌های شعاری
به مناسبت فرارسیدن هفته وحدت اسلامی با حجت‌الاسلام مهدی مسائلی، پژوهشگر حوزه وحدت اسلامی به گفت‌وگو پرداختیم. وی درباره تعریف وحدت به خبرنگار «آگاه» گفت: «وحدت ابعاد مختلفی دارد و نسبت به این ابعاد معنا و تعابیر متفاوتی هم از آن وجود دارد. آنچه که آیت‌الله بهجت در تعریف وحدت از جهت اجتماعی و سیاسی آورده‌اند، آن است که ما یک امت واحده اسلامی داریم، یعنی امتی که ذیل آن همه مسلمانان با نگرش‌های مختلف گرد هم می‌آیند و منافع و اعتقادات مشترکی دارند و ما ذیل این امت واحده تلاش داریم تا خودمان را تقویت کنیم و از این طریق می‌توانیم پیشرفت‌های گسترده‌ای را برای مسلمانان رقم بزنیم و با یاری یکدیگر جبهه‌ای واحد برای مقابله با دشمنان اسلام باشیم. هسته اصلی وحدت اسلامی در اینجا امت واحده اسلامی است که به‌عنوان اصل مشترک اسلام میان همه مسلمانان تعریف می‌شود و حقیقتی است به نام اسلام. در واقع تقویت مسلمانان، تقویت اسلام است و منافع آن نیز برای همه مسلمانان است.»
حجت‌الاسلام مسائلی با اشاره به راهکارهای به ثبات رساندن و ترویج فرهنگ وحدت ادامه داد: «مهم‌ترین راهکار آن است خود را ذیل اسلام بشناسیم. نگرش‌های متفاوت مذهبی وجود دارد، ممکن است شیعیان با اهل سنت نگرش‌های مختلفی از جهت مذهبی داشته باشند اما باید به درک مشترکی برسیم که اصل مشترک و کلی‌تری میان ما حاکم است که دین است. وحدت به معنای یکی‌شدن در اعتقادات نیست و نمی‌توانیم اختلاف‌های نژادی، فرهنگی، جغرافیایی و... را تغییر دهیم اما اسلام اصل و رکن مشترک میان ماست در ابتدا باید هویت اسلامی خود را بشناسیم. اگر هویت اسلامی خود را نشناسیم و الگوهای مشخصی را برای آن مشخص نکنیم و هویت‌های دیگری شاخص‌تر شود؛ به‌عنوان‌مثال هویت براساس نژاد و...، نمی‌توانیم با سایر مسلمانان اتحاد برقرار کنیم.»
این کارشناس دینی درباره ضرورت حفظ وحدت اسلامی می‌گویند: «حفظ وحدت اسلامی هم برای ما و هم اسلام و افرادی که ذیل یک مکتب و مذهب تعریف می‌شوند، منافعی دارد. اگر بخواهیم رشد فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و... داشته باشیم که منجر به شاخص شدن یک کشور و برجسته‌شدن یک ملت در سایر کشورها و ملت‌ها شود، احتیاج به فضای آرام و صلح و دور از ستیزه دارد. اگر وحدت نباشد قطع‌به‌یقین جنگ، تفرقه و جدایی و جنگ به وجود می‌آید. باوجوداینکه از وحدت بسیار گفته می‌شود و تلاش بر ایجاد وحدت داریم شاهد این میزان از تفرقه هستیم. اگر اقدامات در جهت حفظ وحدت اسلامی صورت نمی‌گرفت اوضاع از این بدتر می‌شد. ما می‌توانیم از ظرفیت‌های خود برای متحدشدن استفاده کرده تا مسائل و مشکلات را برطرف کنیم. کشورهای غربی و اسرائیل با یکدیگر متحد شده‌اند و تلاش دارند تا غزه را از میان ببرند. شاید ما اکنون نتوانیم آن‌گونه که باید و شاید به فلسطین کمک کنیم اما با اتحاد کشورهای اسلامی می‌توانیم به لحاظ فرهنگی پشتیبان فلسطین باشیم. اما باید نگرش دوستانه داشته باشیم و در فضای آرام درباره اشتراکات بحث کنیم و به نقطه مشترکی برسیم.»
وی همچنین درباره موانع رسیدن به وحدت بیان داشت: «اسلام می‌گوید برای برقراری ارتباط با مشرکین یکسری اصول اخلاقی را رعایت کنیم و ما باید این موارد را با کسانی که اشتراک کلی با ما دارند، رعایت کنیم. ممکن است در اهل سنت اصول مشترک با شیعیان دیده نشود و از سوی دیگر، ممکن است شیعیان نسبت به اهل سنت بدگویی کنند؛ خب در اینجا خشونت رفتاری و گفتاری وجود دارد که همین پیش‌مقدمه‌ای برای آغاز تفرقه‌هاست درحالی‌که در بسیاری در آیات و روایات نسبت به رعایت این موارد اشاره شده است.»
وی افزود: یکی دیگر از موارد، تحمیل عقاید است، ما نباید اندیشه خود را به دیگران تحمیل کنیم. تبیین اندیشه بحثی جداست که با تحمیل عقاید متمایز است. نباید کسی را که اندیشه متفاوتی نسبت به اندیشه ما دارد معاند و خارج از اسلام بدانیم. در اسلام بسیار تاکید شده که ارتباطات خود را گسترده کنیم و سعی در برطرف‌کردن شبهات داشته باشیم. توهین‌کردن، فحاشی، لعن‌کردن و... همگی بسیار ناشایست است و باید از طریق علم و برمبنای علم شبهات را برطرف کرده و شبهات در بخش‌های اصلی را نباید در فضای عمومی مطرح کنیم. اگر در فضای علمی هم بررسی می‌شود با نقد علمی باشد، نه با فحاشی.»
مسائلی اظهار داشت: «سی‌وهشتمین دوره از کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی از شنبه ۲۴شهریورماه آغاز به کار کرده است. امروز مهم‌ترین پیوند در سیاست جهانی که می‌تواند مذاهب و ملل مسلمان به هم پیوند دهد موضوع فلسطین است، ازاین‌رو در کنفرانس وحدت امسال بر این موضوع تاکید شده است و عنوان سی‌وهشتمین کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی «همکاری‌های اسلامی و دستیابی بر ارزش‌های مشترک با تاکید بر مسئله فلسطین» قرار داده شده است. آنچه این کنفرانس‌ها در ذهن مخاطب عمومی ایجاد می‌کند آن است که این نوع کنفرانس‌ها آرمانی و شعاری هستند و کاربردهای عملی آن دیده نمی‌شود. بیشتر آنچه وحدت را گسترش می‌دهد برقراری روابط واقعی و تقویت ظرفیت‌های سیاسی، دینی، علمی و... است. اراده دولت‌ها و حاکمان در این وحدت سیاسی امت‌های اسلامی اثر دارد. گفت‌وگوهای دینی هم میان رهبران دینی صورت می‌گیرد و باید آنها این بخش را پیش ببرند. چنین کنفرانس‌هایی هزینه‌های هنگفتی را نیز به همراه دارد، بهتر است هزینه‌های این نوع کنفرانس‌ها جزئی‌تر شوند و صرف تعامل و همکاری دانشگاه‌های جهان اسلام با یکدیگر یا صرف تاسیس مراکز علمی مشترک شود.»
نظر شما