آگاه: در سال ۱۴۰۱، دولت با هدف کاهش وابستگی به ارز ترجیحی، طرح دارویار را اجرا کرد تا قیمت دارو را به قیمت واقعی نزدیک کند، بدون اینکه هزینه اضافی به مردم تحمیل شود. این طرح اگرچه در ابتدا با اهداف مثبت شروع شد اما مشکلاتی نظیر تاخیر در تخصیص منابع و کاهش نقدینگی باعث شد که نتایج موردانتظار حاصل نشود. به گفته بهرام عین‌اللهی، وزیر وقت بهداشت، هدف اصلی این طرح، حذف وابستگی به ارز ترجیحی و جلوگیری از رانت‌های آن بوده است اما همچنان تولید دارو در کشور به تامین مواد اولیه از خارج وابسته است و مشکلات به‌ویژه در زمینه کمبود دارو و تجهیزات پزشکی ادامه دارد.
مشکلات کمبود دارو و تجهیزات پزشکی
یکی از نگرانی‌های اصلی این است که اگر ارز ترجیحی تجهیزات پزشکی نیز حذف شود، ممکن است با کمبود جدی در تجهیزات پزشکی در بیمارستان‌ها مواجه شویم. درحال‌حاضر، برخی از تجهیزات پزشکی هنوز از ارز ترجیحی برخوردارند اما باتوجه‌به نوسانات نرخ ارز و مشکلات تامین، تولیدکنندگان و واردکنندگان با چالش‌های بزرگی روبه‌رو هستند.
در ماه‌های اخیر، بسیاری از بیماران با مشکلات جدی در تامین داروهای خاص خود روبه‌رو شده‌اند. دولت بخش قابل‌توجهی از توزیع داروهای خاص را به‌صورت انحصاری در اختیار گرفته اما در بسیاری از موارد، داروخانه‌ها از موجودی داروهای موردنیاز بیماران خالی شده‌اند. این کمبود دارو موجب شده بسیاری از شهروندان مجبور به خرید دارو از بازار سیاه یا از کشورهای همسایه شوند.
این بحران دارویی همچنین بر داروخانه‌ها نیز تاثیر گذاشته است. با کمبود دارو، داروخانه‌ها مجبور به دپو دارو شده‌اند که این امر باعث افزایش تقاضا برای برخی داروها و فشار بیشتر به شرکت‌های پخش دارو می‌شود. این شرایط به بحران نقدینگی در داروخانه‌ها منجر شده و بسیاری از آنها در آستانه ورشکستگی قرار دارند.
آینده نامعلوم با حذف ارز ترجیحی
با حذف ارز ترجیحی از زنجیره تامین دارو و تجهیزات پزشکی، وضعیت سلامت کشور با چالش‌های جدی مواجه خواهد شد. اگرچه هدف از این تغییرات اصلاح سیاست‌های ارزی است اما مشکلات اجرایی و تاخیر در تخصیص منابع می‌تواند بحران‌های جدیدی را ایجاد کند. تنها با برنامه‌ریزی دقیق و تخصیص به‌موقع منابع می‌توان از تشدید این مشکلات جلوگیری کرد و از آسیب به بخش‌های حساس سلامت، به‌ویژه بیماران نیازمند دارو و تجهیزات پزشکی، پیشگیری کرد.
یکی از بزرگ‌ترین پیامدهای حذف ارز ترجیحی، افزایش بار مالی بر دوش بیماران و سیستم درمانی کشور است. باتوجه‌به کمبود دارو و تجهیزات پزشکی، این تغییر می‌تواند فشار مضاعفی به بیماران وارد کند و دسترسی آنان به درمان را دشوارتر سازد. به‌خصوص برای بیمارانی که به داروهای خاص و تجهیزات پزشکی حساس نیاز دارند، احتمال بروز بحران در تامین این نیازها بیشتر خواهد شد.
آینده نامشخص طرح دارویار و آسیب‌های آن
طرح دارویار که در سال۱۴۰۱ به‌منظور کاهش وابستگی به ارز ترجیحی و کمک به تامین داروهای اساسی به اجرا درآمد، نتوانست تمامی اهداف خود را محقق کند. شواهد نشان می‌دهد که بسیاری از داروخانه‌ها هنوز با کمبود نقدینگی مواجه هستند و به‌دلیل افزایش هزینه‌ها، قادر به تامین داروهای مورد نیاز بیماران نیستند. از سوی دیگر، بیمه‌ها نیز برای پوشش هزینه‌های دارویی با مشکلات جدی روبه‌رو شده‌اند. درنهایت، درحالی‌که هدف طرح دارویار نزدیک کردن قیمت دارو به قیمت واقعی بود، به‌دلیل کمبود منابع و تخصیص ناکافی، این هدف محقق نشد و در برخی موارد، قیمت داروها به میزان زیادی افزایش یافت.
افزایش تورم دارویی و بحران در بازار
یکی دیگر از مشکلات مهم، تورم دارویی است که به‌دنبال حذف ارز ترجیحی در کشور ایجاد شده است. افزایش قیمت داروها که در برخی موارد حتی سه تا هفت برابر افزایش یافته، به وضعیت بحرانی در تامین دارو دامن زده است. این امر موجب فشار مضاعف بر خانوارها، به‌ویژه افراد کم‌درآمد و بیماران مزمن شده است. با افزایش قیمت‌ها، داروهای بسیاری از بیماران به کالای لوکس تبدیل شده است که تنها اقشار خاص قادر به تامین آن هستند.
چالش‌ها و مشکلات تولید داخلی دارو
در شرایط کنونی، تولید دارو در داخل کشور هنوز به تامین مواد اولیه از خارج وابسته است. علی‌رغم تلاش‌های صورت‌گرفته برای افزایش تولید داخلی، بسیاری از تولیدکنندگان با مشکلات جدی در تامین مواد اولیه و نوسانات ارزی مواجه هستند. این مسئله باعث شده که تولید دارو نه‌تنها دچار مشکلات تامین باشد، بلکه نتایج منفی در تامین به‌موقع دارو برای بیماران به همراه داشته باشد. همچنین، به‌دلیل نبود یک زیرساخت منسجم برای تولید داروهای خاص، بسیاری از تولیدکنندگان قادر به رقابت با تولیدات خارجی نبوده و کمبودهایی در بازار ایجاد می‌شود.
راهکارها و ضرورت اصلاحات در سیستم بهداشتی
برای حل این بحران‌ها، نیاز است که سیستم بهداشتی کشور با اصلاحات اساسی روبه‌رو شود. بهبود سیاست‌های ارزی، تخصیص به‌موقع یارانه‌ها و تقویت تولید داخلی مواد دارویی می‌تواند از بروز بحران‌های بعدی جلوگیری کند. همچنین، ارتقای سیستم مدیریت دارو و تجهیزات پزشکی، به‌ویژه در زمینه تامین و توزیع، می‌تواند به کاهش مشکلات موجود کمک کند.
از طرفی، دولت باید توجه بیشتری به بیمه‌های درمانی و تخصیص منابع برای تامین داروهای ضروری و خاص داشته باشد. این اقدامات می‌تواند در بلندمدت به کاهش وابستگی به واردات و حل مشکلات موجود در تامین دارو منجر شود.
حذف ارز ترجیحی دارو و تجهیزات پزشکی بدون تردید چالش‌هایی را در بخش بهداشت و درمان کشور به همراه خواهد داشت. این تغییرات می‌توانند فشارهای اقتصادی بیشتری بر مردم وارد کنند و با کمبود دارو و تجهیزات پزشکی همراه شوند؛ بنابراین، توجه به برنامه‌ریزی دقیق و تخصیص به‌موقع منابع، به‌ویژه در راستای تقویت تولید داخلی و کاهش وابستگی به واردات، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. تنها در این صورت است که می‌توان از بروز بحران‌های بیشتر در این حوزه جلوگیری و دسترسی بیماران به دارو و درمان‌های ضروری را تضمین کرد.
نظر شما