آگاه

واشنگتن و لندن مانع اجرای عدالت در پرونده نتانیاهو هستند

بمب هیدروژنی آمریکا و انگلیس در دادگاه لاهه

دیوان بین‌المللی کیفری (ICC) به‌عنوان یکی از مهم‌ترین نهادهای قضایی بین‌المللی، در سال ۲۰۰۲ براساس معاهده رم (Rome Statute) تاسیس شد؛ این دیوان مسئولیت تحقیق و تعقیب جرائم بین‌المللی مانند نسل‌کشی، جنایت‌های جنگی، جنایت‌های علیه بشریت و تجاوز را بر عهده دارد.

به بهانه سالروز درگذشت کمدین معروف سینما

چارلی چاپلین؛ نمادی از مردم فراموش‌شده

۲۵ دسامبر در تقویم میلادی، سالروز درگذشت سینماگری است که بسیاری او را نابغه پرده نقره‌ای می‌نامند. فیلمسازی که عقیده داشت فیلمسازان باید به این بیندیشند که فیلم‌های‌شان در روز رستاخیز با حضور خودشان نمایش داده خواهد شد و این عقیده را زندگی می‌کرد. چارلی چاپلین، بازیگر، فیلمنامه‌نویس، کارگردان و آهنگساز انگلیسی ۲۵ دسامبر سال ۱۹۷۷ در سن ۸۸ سالگی از دنیا رفت.

به بهانه تولد صد سالگی باستانی‌پاریزی

مورخی که تاریخ را برای مردم می‌نوشت

باستانی‌پاریزی اگر بود امروز تولد صد سالگی‌اش را جشن می‌گرفت؛ تفاوت فرد نامدار با یک فرد معمولی همین است که نامداران حتی وقتی نیستند هم نام و یادشان زنده است. درست مثل باستانی‌پاریزی که ۱۱ سال پیش از دنیا رفته اما امروز می‌توان از تولد صد سالگی‌اش حرف زد. سوم دی، تولد مورخی است که خودش را «مرزبان تاریخ» می‌نامید.

نگاهی بر تئاترهای مبتذلی که روی صحنه می‌روند

سوءاستفاده از کلاه‌گیس و رواج شوخی‌های رکیک

این روزها بازار اجرای تئاتر حسابی داغ است و با تاسیس روزافزون تماشاخانه‌های خصوصی،‌ روز به روز هم به تعداد اجراهای گروه‌های نمایشی اضافه می‌شود؛ اینکه علاقه به اجرا و تماشای تئاتر زیاد شده را باید به فال نیک گرفت اما این خوشحالی نباید باعث غفلت از محتوا شود. بعضا در برخی از این سالن‌ها تئاترهایی اجرا می‌شود که فقط به واسطه شوخی‌های رکیک، جنسی و زن‌پوشی، مخاطب و فروش دارند.

به بهانه سالروز درگذشت ابوالحسن صبا

دایره‌المعارف عملی موسیقی

۲۹ آذر سالروز درگذشت موسیقیدان و نوازنده‌ای است که حق بزرگی بر گردن موسیقی در ایران دارد. کسی که با گذشت ۶۸ سال از درگذشتش هنوز هرجا که حرف از موسیقی سنتی و آموزش آن است،‌ نامش به میان می‌آید. ابوالحسن خان صبا، موسیقیدانی است که به دلیل نوآوری‌ها و تحولاتی که در موسیقی ایران پدید آورد، از او با عنوان «نیمای موسیقی ایرانی» یاد می‌شود و مدتی که در این عرصه حضور داشته است را «دوران طلایی موسیقی» می‌نامند.

تحریم‌های آمریکا علیه ایران چطور یک آپارتاید دیجیتال ایجاد کرده است؟

فروپاشی یک رویای پوشالی در یوتیوب

در آخرین روزهای سال ۲۰۲۵ میلادی، جامعه دیجیتال ایران و دقیق‌تر بگوییم، یوتیوبرهای ایرانی با شوکی مواجه شد که نه ناشی از قطع کابل‌های ارتباطی در خلیج فارس بود و نه به‌خاطر اختلالات زیرساختی داخلی، بلکه نتیجه تغییراتی الگوریتمی در هزاران کیلومتر دورتر، در کالیفرنیا بود. یوتیوب به عنوان بزرگ‌ترین پلتفرم اشتراک‌گذاری ویدئو در جهان که برای چند سال مامنی اقتصادی برای نسل جدید ایران محسوب می‌شد، با به‌روزرسانی سیستم‌های تشخیص موقعیت مکانی خود، عملا درآمدهای حاصل از تبلیغات برای کاربران ایرانی را به صفر نزدیک کرد.

تبیین رسانه‌ای به‌مثابه عملیات فرهنگی و دفاع ذهنی

آموزش تاریخ در بستر دیجیتال

در عصر جنگ‌های ترکیبی، مرزهای امنیت صرفا به عرصه نظامی محدود نیستند و حفاظت از ذهن و ادراک جامعه به یکی از مولفه‌های اصلی امنیت ملی تبدیل و گسترش فناوری‌های دیجیتال و حضور فراگیر رسانه‌ها موجب شده است که تفاوت میان واقعیت و بازنمایی رسانه‌ای کمرنگ شود؛ در نتیجه، هر کاربر در معرض نبرد شناختی قرار دارد.

مروری بر تحول ذائقه غذایی ایرانیان

سوشی، دیزی را تهدید می‌کند؟!

در خیابان‌های پرجنب‌وجوش تهران، شیراز، اصفهان،رشت، تبریز و حتی شهرهای متوسط مانند کرمان، کافه‌های مدرن با ویترین‌های شیشه‌ای و منوهای دیجیتال، نوشیدنی‌های سبز زمردی و بشقاب‌های پر از لقمه‌های پیچیده‌شده ژاپنی را به نمایش می‌گذارند. ماچا لاته با رنگ زنده و کف شیری غلیظش، سوشی با لایه‌های دقیق برنج، ماهی تازه یا سبزیجات و گاهی سس‌های تند محلی، دیگر فقط تصاویر گذرا در شبکه‌های اجتماعی نیستند؛ آنها به بخشی جدایی‌ناپذیر از سبک زندگی روزمره جوانان شهری، به ویژه نسل Z و اواخر نسل هزاره، تبدیل شده‌اند.

چه موانعی بر سر پژوهش‌های فرهنگی وجود دارد؟

از کمبود داده تا نبود درک بزنگاهی از مسائل اطراف

۲۵ آذر در تقویم ملی کشور از سوی «شورای فرهنگ عمومی کشور» به نام «روز پژوهش» نامگذاری شده است. وزارت «علوم، تحقیقات و فناوری» نیز از سال ۱۳۷۹ چهارمین هفته آذر را به نام هفته پژوهش نامگذاری کرده است.

به بهانه نوزدهمین دوره جشنواره سینماحقیقت

جشنواره‌ای با آثاری از جنس برگزارکننده!

این روزها، برگزاری جشنواره سینماحقیقت، مهم‌ترین اتفاق فرهنگی کشور است. رویدادی که با توجه به جنس مستند آثار، مخاطبان بسیاری از آن استقبال می‌کنند. نوزدهمین دوره جشنواره سینماحقیقت از ۱۹ آذر در پردیس ملت آغاز شده و تا ۲۵ آذر  هم ادامه دارد.

مروری بر آثار نرگس آبیار؛ نویسنده‌ای که فیلم‌ساز شد

سـووشـون نامـوفق

نرگس آبیار از آن دست زنان کارگردان ایرانی است که به‌واسطه نویسنده بودنش خوب بلد است قصه بگوید اما قصه‌هایی که خودش نوشته، نه قصه‌های دیگران. این را با مقایسه میان فیلم‌های سینمایی که با اقتباس از رمان خودش ساخته با فیلم‌هایی که از رمان بقیه ساخته به‌خوبی می‌توان فهمید.

آینه‌کاری ایرانی در فهرست میراث ناملموس بشریت درخشید

ثبت جهانی هنر استادان ایرانی

گذر از رویکردهای تقلیل‌گرا به خوانشی چندلایه

چرا حجاب، هم مسئله است و هم نیست؟

اگر در مواجهه با پدیده‌های اجتماعی پیچیده، قرار باشد تنها یک چیز را بیاموزیم، آن چیز باید این باشد که ساده‌انگاری، بزرگ‌ترین دشمن فهم است. پارادوکس ظاهری «حجاب، هم یک مسئله است و هم نیست»، نه یک تناقض منطقی، بلکه دریچه ورود به قلمرویی است که در آن، صورت‌بندی‌های کهنه از کار افتاده‌اند و نیاز به خوانشی نوین، خلاق و چندبعدی احساس می‌شود.

استاندارد دوگانه حقوق بشر آمریکایی به روایت وقایع و شواهد بین‌المللی

وتوی حقیقت

حمایت بی‌قید و شرط آمریکا از رژیم صهیونیستی در قبال اشغال مستمر فلسطین و تهاجمات اخیر به غزه، نه یک اشتباه سیاسی جزیی، بلکه یک تناقض عمیق و ساختاری در اصول ادعایی حقوق بشر آمریکایی را منعکس می‌کند. بررسی شواهد و اسناد بین‌المللی، از سازمان ملل متحد گرفته تا مقالات دانشگاهی و گزارش‌های رسانه‌های غربی، نشان می‌دهد که واشنگتن با استفاده از ابزارهای سیاسی، نظامی و رسانه‌ای، عامدانه نظم حقوقی بین‌المللی را تضعیف کرده و در نقض فاحش حقوق مردم فلسطین که حالا صدای اعتراض جهان را بلند کرده، شریک است.

به مناسبت سالروز تولد محمدتقی بهار

با خالق تصنیف «مرغ سحر» بیشتر آشنا شوید

کمتر ایرانی‌ای است که تاکنون تصنیف «مرغ سحر» را به‌خصوص با صدای مرحوم محمدرضا شجریان نشنیده باشد اما احتمالا خیلی‌ها نمی‌دانند که سراینده شعر این تصنیف، محمدتقی بهار است. کسی که ۱۴۸ سال پیش در چنین روزی (۱۸ آذر) به دنیا آمد و یک آجر به آجرهای زبان و ادبیات فارسی اضافه کرد.

آرزوهای شغلی ملت‌ها چه چیزی را درباره اقتصاد و فرهنگ جهان فاش می‌کنند؟

نقشه رویاهای جهان

زهرا بذرافکن- خبرنگار گروه فرهنگ: رویاهای شغلی در سراسر جهان، شاخص‌های روشنی از ارزش‌های پنهان، ساختارهای اقتصادی و اولویت‌های استراتژیک ملت‌ها هستند. در واقع، در هر جغرافیای اقتصادی، شغل ایده‌آل معنای خاص خود را پیدا می‌کند. بر اساس گزارشی که به تازگی در سایت resume.io منتشر شده، مشاغل رویایی بیش از ۱۷۰ کشور جهان بر اساس جست‌وجوی ساکنان هر کشور در اینترنت استخراج شده است. نقشه این مشاغل در کنار نام هر کشور، اطلاعات بسیار جالب و مهمی در اختیار ما قرار می‌دهد. در این متن، مرور کوتاهی بر این گزارش و ابعاد آن داریم که در ادامه می‌خوانید.

انجام دو عمل جراحی روی رضا امیرخانی

به بهانه سالروز درگذشت علی حاتمی

آیین چراغ خاموشی نیست

۱۴ آذرماه سالروز درگذشت کارگردانی است که بسیاری او را سعدی سینمای ایران، شاعر سینمای ایران و کلیددار فرهنگ ایران می‌نامند؛ علی حاتمی خالق و کارگردان فیلم‌های ماندگاری چون مادر،‌ هزاردستان و کمال‌الملک ۱۴ آذرماه سال ۱۳۷۵ چشم از جهان فروبست و سینمای ایران که از چند جهت وامدار اوست را عزادار کرد.

تصمیمی برای نجات اقتصاد

دولت با مردم حرف بزند

مصطفی سعیدی، کارشناس برجسته حوزه انرژی و سیاست‌گذاری کلان انرژی در ایران، دارای دکتری مهندسی شیمی از دانشگاه علم و صنعت ایران است و به عنوان پژوهشگر در اندیشکده حکمرانی انرژی و منابع ایران فعالیت می‌کند. او در زمینه‌های متنوعی مانند توسعه زنجیره ارزش محصولات نفت و گاز، سیاست‌های پتروشیمی، ناترازی انرژی، واردات بنزین و سرمایه‌گذاری در بخش انرژی نظرات کارشناسی ارائه می‌دهد. 

یادی از ابوالفضل زرویی‌نصرآباد که جریان‌ساز طنز معاصر ایران بود

طنزپرداز نیش و نوش

زهرا بذرافکن- خبرنگار گروه فرهنگ: همین حوالی در آذر ماه۱۳۹۷، جامعه ادبی و فرهنگی ایران با خبری تلخ روبه‌رو شد؛ ابوالفضل زرویی‌نصرآباد، شاعر، پژوهشگر و طنزپرداز برجسته در سن ۴۸سالگی چشم از جهان فروبست. با گذشت سال‌ها از فقدان او، آنچه زرویی‌نصرآباد را متمایز می‌کند، حضور مستمر اندیشه او در میان جامعه طنزپردازان است. دوستان و همکارانش در توصیف او همچنان از فعل حال استفاده می‌کنند. این انتخاب ناخودآگاه، تاکیدی بر این واقعیت است که زرویی یک یادبود تاریخی نیست، بلکه یک میراث جاری و پویا محسوب می‌شود.

معمار دروغگوی امروز

حوالی همین روزها، سیزدهمین سالگرد درگذشت کامران شاهین‌فر است؛ از معماران نسل دوم معاصر ایران که دغدغه‌اش فقط آجر و سیمان نبود، بلکه شان معمار و روح زندگی در بناها را جست‌وجو می‌کرد. اما چرا یادکردن از شاهین‌فر و دیگر معماران برجسته مهم است؟ او و هم‌نسلانش، آخرین حلقه‌های زنجیره‌ای بودند که معماری را ظرف زندگی می‌دیدند، نه کالایی برای سوداگری. به این بهانه می‌خواهیم با هم کمی در کوچه پس‌کوچه‌های شهر قدم بزنیم و ببینیم چه شد که خانه‌های‌مان از محل آرامش به خوابگاه‌های گران‌قیمت تبدیل شدند؟ چه شد که معماری ما، فرهنگ ما را تغییر داد و فرهنگ‌مان، معماری‌مان را به فراموشی سپرد؟

موفقیت فرهنگی در مقابله با بیماری ایدز

از شکستن سکوت تا درمان رایگان

نخستین روز از آخرین ماه سال میلادی (دسامبر) از سال ۱۹۸۸ تا کنون با عنوان روز جهانی آگاه‌سازی درباره بیماری ایدز نام‌گذاری شده است. در طول این ۳۷ سال، خیلی چیزها درباره ایدز تغییر کرده، از جمله فرهنگ برخورد و مواجهه با آن.

نگاهی بر دگردیسی عواطف ملی؛ از جوشش جمعی حماسه ملبورن تا جامعه تنهای امروز

یک ملت؛ یک شادی

هشتم آذر ۱۳۷۶، روزی معمولی در تقویم اداری اما به یادماندنی در تقویم عاطفی ملت ایران بود. ساعت‌ها پیش از آنکه ساندرو پل مجارستانی، سوت پایان دیدار ایران و استرالیا را در ورزشگاه کریکت گراند ملبورن به صدا درآورد، خیابان‌های تهران و شهرهای ایران در سکوتی سنگین و پر از دلهره فرو رفته بود. این سکوت، سکوت بی‌تفاوتی نبود؛ سکوت انتظار بود. ایران در برابر استرالیایی قرار داشت که تمامی امکانات و حمایت‌های جهانی را با خود داشت. زمانی که کریم باقری و سپس خداداد عزیزی، غزال تیزپا، توپ را به تور دروازه مارک بوسنیچ دوختند، چیزی فراتر از یک نتیجه ورزشی رقم خورد.

گفت‌وگوی «آگاه» با امیرعباس نصیری، مدیر روابط عمومی انجمن خوشنویسان ایران

بازار هنر از میراث ایرانی فاصله گرفته است

زهرا بذرافکن- خبرنگار گروه فرهنگ: استاد حسن زرین‌خط به سال ۱۲۷۳ خورشیدی در تهران زاده شد. از همان کودکی عشق فراوانی به خط داشت، به همین دلیل از هر فرصت کوچکی برای فراگیری بهره می‌برد. ظهرها وقتی به خانه می‌آمد، سر راهش به مسجد شاه می‌رفت و از روی سنگ‌نبشته‌های اطراف رواق مسجد، سیاه‌مشق می‌نوشت. در آن زمان، استاد میرزاطاهر کاتب‌همایونی در نزدیکی مسجد شاه مکتب‌خانه‌ای داشت.

هوش‌مصنوعی در گفتمان حکمرانی

آنتاگونیست دوست‌داشتنی

این یادداشت با به کارگیری چارچوب روایت‌شناسی، به واکاوی چهار روایت مسلط از «هوش مصنوعی» یعنی «فرصت طلایی توسعه»، «تهدید امنیت ملی»، «ابزار جنگ نرم» و «عصای دست غرور ملی» در گفتمان سیاسی ایران می‌پردازد. استدلال اصلی در اینجا این است که هم‌زیستی این روایت‌ها، در صورت عدم همگرایی، می‌تواند به چالشی برای تدوین یک «پاسخ سیاستی منسجم» به یکی از پیچیده‌ترین پدیده‌های عصر حاضر تبدیل شود.

درباره برنامه «ماجرای جنگ» و عطش مردم برای شنیدن روایت‌های صریح از جنگ ۱۲روزه

روایــت مــوفق جنــگ

پس از پایان جنگ ۱۲روزه با رژیم اسرائیل که با عملیات وعده صادق۳ همراه بود، جامعه ایران بیش از هر زمان دیگری تشنه اطلاعات صریح و دست اول از پشت پرده تصمیم‌گیری‌ها و جزئیات میدان نبرد بود.

به بهانه سالگرد زلزله دردناک سرپل ذهاب و حضور نمادین سلبریتی‌ها

خیر خصوصی؛ بحران عمومی

زهرا بذرافکن- خبرنگار گروه فرهنگ: با وجود عمر درازی که سلبریتی‌ها در جهان دارند اما بسیاری از ویژگی‌های سلبریتی‌های عصر حاضر- فارغ از اثرات تکنولوژی- مختص جهان کنونی است، به عنوان مثال بخش گسترده‌ای ‌ از تبلیغات امروزه به سلبریتی‌ها سپرده می‌شود و درآمدهای چند صد میلیونی را برایشان به ارمغان می‌آورد. با این وجود این تنها راه درآمد برای آنها نیست، راه‌اندازی سایت‌های شرط‌بندی، تولید هرنوع کالا با برند شخصی خودشان و کارهایی از این دست که دائما به دامنه آن افزوده می‌شود و بسیاری فعالیت‌های دیگر که همه و همه نیاز به اقداماتی دارد که آنها را از بودن در موضع تولید ثروت برای خود و فردگرا بودن منزه کند.

هنوز تمام نشده‌ایم!

در این روزها که تورم هر روز نام تازه‌ای بر سفره‌های‌مان می‌نشاند، که حقوق پایان ماه پیش از رسیدن به نیمه ماه تمام می‌شود، که بیماران به دنبال دارو هستند و در تلاشیم آینده فرزندان‌مان مبهم نباشد، کاملا طبیعی و کاملا به‌حق است اگر کسی بپرسد: «این همه حرف از فرهنگ و تاریخ و ادب و شعر، در این تنگنای معیشت به چه کار می‌آید؟»

روایت غربی از روح شرقی

زهرا بذرافکن- خبرنگار گروه فرهنگ: در حوالی امروز در سال۱۸۶۹، شهر پاریس شاهد تولد نویسنده‌ای بود که بعدها نه تنها مسیر ادبیات فرانسه، بلکه جریان مدرنیسم جهانی را دگرگون کرد. آندره پل گیوم ژید که زندگی‌اش آمیخته با شور جست‌وجو و هیجان بود، در نهایت با دریافت جایزه نوبل ادبیات در سال۱۹۴۷، به اوج شهرت رسید. اهمیت او در تاریخ ادبیات چنان بود که روزنامه نیویورک تایمز در آگهی درگذشت وی، او را بزرگ‌ترین ادیب معاصر فرانسه و از سوی خبرگان ادبی، بزرگ‌ترین نویسنده فرانسوی این قرن نامید. به این بهانه در این متن، به مرور ادیبان غیر ایرانی و اثر گسترده ادبیات فارسی بر اندیشه و آثار آنها پرداخته‌ایم.

نگاهی به وضعیت تاک‌شوهایی که این روزها تولید می‌شوند

عطش دیده شدن

هفته گذشته، بخشی از قسمت‌های یک تاک‌شو که در آن یکی از اراذل معروف حضور داشت در شبکه‌های اجتماعی، فراگیر یا به اصطلاح وایرال شد و همین موضوع، بهانه‌ای شد برای اینکه داد فعالان رسانه‌ای و منتقدان اجتماعی بابت تکثر و کیفیت پایین تاک‌شوها دربیاید.