۱۷ بهمن ۱۴۰۳ - ۰۸:۴۲
کد خبر: ۱۰٬۶۷۸

تحول صنعت کشاورزی ایران از سنتی به نوین

علی جواهری _ دبیر گروه جامعه

صنعت کشاورزی ایران در طول تاریخ، نقشی حیاتی در تامین معیشت، امنیت غذایی و اقتصاد کشور ایفا کرده است. این صنعت پس از انقلاب اسلامی‌۱۳۵۷، با تحولات گسترده‌ای در سیاست‌ها، فناوری‌ها و رویکردهای مدیریتی روبه‌رو شد که آن را از شیوه‌های سنتی به‌سمت نظام‌های نوین سوق داد. این یادداشت به بررسی مهم‌ترین تحولات، دستاوردها و چالش‌های این مسیر می‌پردازد.

آگاه: پیش از انقلاب، کشاورزی ایران با چالش‌هایی مانند نابرابری در مالکیت زمین، کمبود فناوری و وابستگی به بارندگی‌های فصلی مواجه بود. اصلاحات ارضی دهه‌۱۳۴۰ اگرچه زمین‌ها را میان کشاورزان توزیع کرد، به‌دلیل نبود حمایت‌های زیرساختی، نتوانست تحول پایدار ایجاد کند. پس از انقلاب، دولت‌ها با شعار «خودکفایی غذایی» و کاهش وابستگی به واردات، سیاست‌های جدیدی را در پیش گرفتند:
- حمایت از کشاورزان خرده‌پا با اعطای تسهیلات کم‌بهره، تامین نهاده‌های ارزان‌قیمت (مانند کود و بذر) و ایجاد تعاونی‌های روستایی.
- سرمایه‌گذاری در پروژه‌های آبیاری مانند احداث سدها و کانال‌های انتقال آب برای مقابله با خشکسالی.
- توسعه تحقیقات کشاورزی از طریق موسساتی مانند موسسه اصلاح بذر و نهال که به تولید بذرهای مقاوم در برابر خشکی و آفات کمک کرد. این سیاست‌ها در کنار جنگ تحمیلی (۱۳۵۹–۱۳۶۷) که ضرورت خوداتکایی را آشکار کرد، باعث شد کشاورزی به اولویت ملی تبدیل شود.
دستاوردهای کلیدی در صنعت کشاورزی را باید اینگونه شرح داد:
۱. افزایش تولید محصولات استراتژیک: ایران در تولید گندم، جو، چغندرقند و محصولات باغی (مانند پسته، زعفران و خرما) به پیشرفت‌های چشمگیری دست یافت؛ برای مثال، تولید گندم از حدود ۶میلیون تن در دهه۶۰ به بیش از ۱۴میلیون تن در سال‌های اخیر رسید. همچنین، ایران با تولید بیش از ۹۰درصد زعفران جهان، جایگاه نخست جهانی را حفظ کرده است.
 ۲. رشد صنایع وابسته: ایجاد صنایع تبدیلی (مانند کارخانه‌های قند، روغن‌کشی و کنسروسازی) و توسعه دامپروری صنعتی، ارزش افزوده محصولات کشاورزی را افزایش داد. امروزه ایران در تولید مرغ، تخم‌مرغ و شیر به خودکفایی رسیده و بخشی از نیاز منطقه را نیز تامین می‌کند.
۳. توسعه فناوری‌های نوین: جایگزینی آبیاری قطرهای و تحت فشار به‌جای روش‌های غرقابی. استفاده از ماشین‌آلات پیشرفته (مانند کمباین و تراکتور) در زمین‌های بزرگ. به‌کارگیری بیوتکنولوژی برای تولید بذرهای هیبرید و محصولات تراریخته.
۴. توسعه صادرات: محصولاتی مانند پسته، زعفران، خرما و میوه‌های سردسیری (سیب و انگور) به مقاصد جهانی صادر می‌شوند. در سال۱۴۰۰، ارزش صادرات محصولات کشاورزی ایران به بیش از ۶میلیارد دلار رسید.
تحول صنعت کشاورزی ایران از دهه‌های گذشته تا امروز، نشان‌دهنده ظرفیت‌های بالای این بخش است. هرچند مشکلاتی مانند کم‌آبی و تحریم‌ها چالش‌های جدی ایجاد کرده‌اند، تجربه خودکفایی در محصولاتی مانند گندم و مرغ ثابت می‌کند که با مدیریت علمی، سرمایه‌گذاری در فناوری و مشارکت کشاورزان، می‌توان به امنیت غذایی پایدار دست یافت. آینده این صنعت در گروِ عبور از رویکردهای کوتاه‌مدت و حرکت به‌سمت کشاورزی دانش‌بنیان و سازگار با محیط‌زیست است.

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
  • نظرات حاوی توهین و هرگونه نسبت ناروا به اشخاص حقیقی و حقوقی منتشر نمی‌شود.
  • نظراتی که غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نمی‌شود.