آگاه: مسئله دوم که باید به آن توجه داشت و بهنوعی به موضوع قبل ارتباط دارد فعالیت و مشارکت زنان در دوران قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی است. نمیتوان صحبت از جایگاه زن در جامعه ایران زد و اتفاق بزرگی همچون پیروزی انقلاب اسلامی را نادیده گرفت. این مسئله نیز از دو وجه مدنظر است؛ یکی میزان مشارکت زنان در شکلگیری انقلاب اسلامی ایران و دیگری، حضور زنان در ادامه مسیر پیروزی انقلاب اسلامی.
رهبر انقلاب در دیدار دو روز قبلشان در جمع بانوان تصریح کردند: «ما در کشورمان، بر اساس این نگرش، خوشبختانه شاهد رشد زنان مومن و دانا و فعال، از اول انقلاب تا امروز بودهایم. البته در اواخر سالهای مبارزات، یعنی آن ماههای آخر یا سال آخر، آنجا هم حضور زنان یک حضور تعیینکننده بود؛ لذا امام (رضوان الله علیه) به هیچ وجه کوتاه نیامدند. بعضیها بودند که با حضور زنان در راهپیمایی مخالف بودند، امام بهشدت رد میکردند این فکر را، این نگاه را، این نظر را. حضور زنان موثر بود؛ واقعا موثر بود. زنها که وارد میدان شدند، مردها ــ حتی آن بیتفاوتها ــ احساس کردند که باید وارد میدان بشوند. زنها که وارد میدان شدند، همسرانشان و فرزندان جوانشان احساس کردند که وظیفه دارند وارد میدان بشوند. به یک معنا، انقلاب را زنها پیروز کردند.
بعد از پیروزی انقلاب و تشکیل نظام جمهوری اسلامی هم، در بخشهای مختلف، زنها وارد میدان شدند. حالا مطالبی را این خانمها بیان کردند؛ مطالب، بسیار متین و دقیق و حاکی از فکر برجسته و پخته بود. یقینا در بین این جمعیت صدها نفر یا بیشتر از این قبیل صاحبان فکر حضور دارند و در کشور قطعا جمعیت زیادی از بانوان، در مراتب علمی، فکری، نوآوری، ابتکار، اجتهاد درخشندهاند؛ یعنی واقعا کار شده. زن ایرانی توانست از هویت کشور، فرهنگ کشور صیانت کند؛ توانست از سنتهای تاریخی و اصیل کشور صیانت کند؛ با متانت خودش، با حیای خودش، با عفتی که به خرج داد. در دانشگاه وارد شد، در فعالیتهای سیاسی وارد شد، در فعالیتهای بینالمللی وارد شد، اما فاسد نشد؛ [این] خیلی مهم است.»
در همین راستا، اگر بخواهیم به تفسیر این موضوع بپردازیم باید این نکات را مدنظر داشته باشیم:
الف) نباید از نظر دور داشت که برخی کمکاریها در مقابل حجم سنگین کار رسانهای دشمن، موجب عدم آگاهی نسلهای جدید شده است تا امروز به جای طلبکار بودن از پهلوی و ظلمی که به زنان روا داشت، درصدد اثبات خدمات انقلاب به زنان برآییم. زیرا، آنچه در گذشته برای زنان، دور از دسترس و در حکم آرزو بود به لطف انقلاب اسلامی، به حقوق عادی زنان مبدل شده است.
طبیعی است که فعالیت اجتماعی یک زن با دانش، امکانات و سلامت او مرتبط است و بانویی که در شهرهای بزرگ و مراکز استانها، بزرگترین آرزویش یادگیری سواد خواندن و نوشتن بود تا بانویی که در روستاها از نعمت امکانات اولیه مانند آب، برق، راههای دسترسی و ابتداییترین وسایل حملونقل محروم بود، نمیتوانست فعالیت اجتماعی برای خود متصور باشد. اگر انقلاب اسلامی تنها همین دستاورد را داشت که بانوان ایرانی در این چهار دهه به چنین سطحی از خودباوری و عزت فردی دست یابند که کسب مقامهای برتر علمی و مدالهای جهانی در حوزههای مختلف را تجربه کرده و طلب میکنند، کافی بود؛ تا چه رسد به هزاران دستاورد بزرگ و کوچکی که انقلاب اسلامی در عرصههای متفاوت برای زنان به همراه داشته است.
در راستای نوع نگاه اسلام نسبتبه زنان، پس از پیروزی انقلاب ۱۵۹ قانون ناظر به تعالی زنان در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده است. دهها پژوهشگاه ویژه بانوان تاسیس شد که پیشتر مطلقا وجود نداشت. تعداد سازمانهای غیردولتی زنان از ۱۰عدد به بالغ بر ۲۰۰۰سازمان رسیده و دائما افزایش مییابد. تعداد صفر ناشران و انگشتشمار نویسندگان زن قبل از انقلاب، اکنون چندین هزار نفری شده است. تعداد حدود تنها ۱۰۰زن استاد دانشگاه پس از انقلاب به ۲۱هزار هیاتعلمی زن، رشد یافته و آمار وکلای زن از ۳۹زن وکیل به بیش از ۲۵هزار زن وکیل، پس از انقلاب اسلامی رسیده است. امروز، زنان در مدیریت سازمانها و ادارات دولتی، بخشهای خصوصی، در دهیاریها و شهرداریها، بهعنوان نماینده و منتخب مردم در مجلس شورای اسلامی با حفظ کرامت زن فعالیت دارند. درحالیکه، این سطح از فعلیت یافتن استعدادهای زنان و حضور اجتماعی آنها در جایجایِ جامعه، بههیچوجه، با نگاه رذیلانه و حقیرانه نسبتبه زن در دوران پهلوی، قابل قیاس نیست.
همگی این دستاوردها که تبیین آن بسیار فراتر از مجال اندک ماست، پس از انقلاب و در سایه بینش اسلام نسبتبه زن، محقق شده، درحالیکه در تمام مدت حکومت رژیم پهلوی حقوق زنان بهطور کل فراموش شده بود و معدود زنانی که از امتیازات اجتماعی برخوردار بودند نیز وابسته به دربار بودند. طبیعی است که دشمن با مشاهده پیشرفتهای فوق تصور زنان در سایه انقلاباسلامی به جهت توجیه آنهمه نادیدهانگاری زن، مسئلهای مانند بیحجابی را بهعنوان شاخص کاذب پیشرفت زن، عَلم کرده و حول محور آن مانورهای مختلف برگزار میکند.
ب) در باب حضور زنان در مشاغل و مدیریتها خلأ قانونی نداریم و در سایه انقلاب اسلامی، زنان توانستند در اغلب عرصهها مگر در عرصههایی که تناسبی با حضور زنان ندارد (مثل مشاغل نظامی) ورود پیدا کرده، فعالیت کنند و بدون وجود موانع قانونی به جایگاههای مدیریتی برسند.
باتوجهبه اهمیت جایگاه یک مدیر در طی طریق یک مجموعه و اثربخشی و کارکرد آن، بهجای وضع شاخصهای جنسیتی، بایستی شاخصهای عدالتمحور و عملکرد افراد در مشاغل قبلی را میزان سنجش قرار داد تا مدیران سطوح مختلف کشور، براساس شاخصهای واقعی انتخاب شوند و باتوجهبه نرخ بالای تحصیلات و تخصص زنان در ایران قطعا زنان شایسته و مستعد نیز به این توفیقات نائل میشوند.
ج) برابری جنسیتی یعنی همه تکالیف و حقوق یک جنس بر دیگری نیز وضع شود که این موضع در منطق اسلام نهتنها مردود است، بلکه باعث ظلم به زنان و مردان در خانواده و جامعه میشود. چراکه، زن و مرد دارای استعدادها و تواناییهای جسمی و روحی متناسب با جنسیت خود هستند. نه میتوان فرزندآوری و هنر مادری و تربیت نسل را از مرد انتظار داشت و نه میتوان بسیاری از مشاغل صعب و طاقتفرسا یا شرکت در جنگهای سخت را بر دوش زنان نهاد. به موازات همین تفاوتها، اسلام برای زن و مرد در خانواده تکالیف و متعاقبا حقوقی را در نظر گرفته است که علاوهبر تامین آسایش بیشتر هر دو جنس، تکالیف ناگزیر در اثنای زندگی روزمره باعث انواع زیانهای جسمی و روحی نشود و مهمتر از همه سلامت فرزندان، دوام و بقای نهاد مقدس خانواده و به تبع آن جامعه تضمین شود؛ بنابراین، عدالت جنسیتی به معنای قرارگرفتن هر چیز و هر شخص در جای خود، انتظار از هر فرد متناسب با ظرفیتهایش و حقوق متناسب با ادای وظیفه افراد. این نگاه مترقی است که اسلام از ۱۴۰۰ سال پیش نسبتبه حقوق و تکالیف زن و مرد برگزیده و به راه افتادن موج مخالفت و انزجار زنان با جریانات فمینیستی غرب، نشان روشنی از شکست نظریههای متناقض با فطرت انسان است.
اسلام حفظ حجاب و پرهیز از تهییج جامعه از طریق جذابیتهای زنانه و خانوادهمحوری را وظیفه زن میداند و به همین دلیل جز تلاش زن در جهت جذب همسر خود و گرم کردن کانون خانواده با محبت، عفتورزی، فرزندآوری و مادری، نه کار در خانه و نه درآمدزایی یا تامین معیشت خانواده و پرداختن به مشاغل سخت و امثالهم را وظیفه زن برنشمرده است. این وظایف درواقع حداقلهایی است که یک زن بدون محدودشدن در اجتماع، با رعایت آنها به سعادت دنیوی و معنوی میرسد. همان حداقلهایی که غرب از آنها کوه ساخته تا بتواند زنان را با بیرغبت کردن به داشتن فرزند و خانواده و نامأنوسی با عفت و حجاب، به کارگران ارزانقیمت کارخانهها و چرخ صنایع نوین خود تبدیل کند.
د) دی دو سال قبل و درحالیکه کشور هنوز درگیر اتفاقات و اغتشاشات آشوبهای ۱۴۰۱ بود، رهبر انقلاب در دیدار با بانوان جامعه و پس از شنیدن صحبتهای افراد منتخب به نکته مهم و قابلتوجهی اشاره کردند:
«این جلسه تا الان، تا این لحظه یک جلسه زنانه محض و مشحون از مفاهیم برجسته و عالی بوده. صحبتهایی که خانمها کردند، بسیار خوب بود و حقیقتا بنده بهره بردم. البته تاییدِ این مطالب با یک بار شنیدن، آن هم تندتند و پشت این بلندگو بیان کردن، ممکن نیست. انسان باید تامل کند، فکر کند؛ لذا حتما این نوشتهها را به من بدهید ــ آن خانمی هم که بدون نوشته صحبت کردند، ایشان هم همان حرفها را بنویسند؛ هم دقتش بیشتر خواهد بود، هم فرصت تامل و تدبر به ما خواهد داد ــ تا من این مطالب را بدهم یک جمعی روی آن فکر کنند، مطالعه کنند؛ پیشنهادهایی بود، انشاءالله بتوانند راهحلی برای آن پیشنهادها پیدا کنند. شاید بعضی از این مطالب مثلا مرتبط بشود به شورای انقلاب فرهنگی؛ در آنجا باید مطرح بشود یا هر جای دیگری. بهخصوص این موضوعِ بهکارگیریِ زنانِ فرزانه ما، کارآمد ما، مجرب ما، دانشمند و عاقل و فهمیده ما در ردههای گوناگونِ تصمیمسازی و تصمیمگیری کشور؛ این مطلب مهمی است. البته ذهن بنده به این قضیه مشغول است؛ باید یک راهی برایش پیدا کنیم؛ باید یک مسیری انشاءالله پیدا کنیم، ببینیم چه کار میشود کرد.» اینجا رهبر انقلاب تصریح و تاکید کردند که برای بهکارگیری زنان مجرب و دانشمندان در ردههای گوناگون تصمیمگیری و تصمیمسازی هنوز راهکار و مسیر استانداردی وجود ندارد و باید به فکر بود و این مسئله در این حد اهمیت دارد که ذهن ایشان را هم مشغول خود ساخته است.
۲۸ آذر ۱۴۰۳ - ۲۳:۰۱
کد خبر: ۹٬۳۸۶
حامد هاشمی: یکی از مهمترین مسائل در بحث زن و خانواده مقوله الگوی ایرانی و غربی در حوزه زنان و خانواده است. این تضاد که از مهمترین تضادهای این حوزه معرفتی و مطالعاتی است امروزه منشأ بسیاری از بحثها و گفتوگوهای مربوطبه زنان نیز هست. افراد زیادی هم دراینباره صحبت کردهاند و اگر بخواهیم با نگاه معرفتشناسانه و حقیقی نگاه کنیم باید بر این موضوع تاکید کنیم که هنوز نتوانستهایم به معنای واقعی در ذهن بانوان این موضوع را حل و فصل کنیم.
نظر شما