آگاه: نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی که از شنیدن خبر آغاز مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در مسقط عمان غافلگیر شده است رویای متوهمانه لیبی‌سازی ایران را در سر می‌پروراند و امید واهی دارد که مدل مذاکراتی لیبی در قبال ایران پیاده شود. دوشنبه شب، دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا در اتاق بیضی شکل کاخ‌سفید درحالی که مشغول دیدار با بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی بود، خبر از مذاکرات ایران و آمریکا در روز شنبه ۱۲ آوریل (۲۳ فروردین) داد. خبری که نتانیاهو نخست‌وزیر رژیم اشغالگر را شوکه کرد و سبب شد این جنایتکار جنگی طی سخنانی اظهار امیدواری کند که مدل مذاکراتی لیبی در قبال ایران نیز پیاده شود!
نتانیاهو به ترامپ گفت که اگر بتوانیم توافقی با ایران داشته باشیم همانند لیبی، این یک توافق خوب خواهد بود! اما توافق مدل لیبی چه توافقی است که نتانیاهو به‌عنوان دشمن‌ترین دشمنان مردم ایران از آن استقبال می‌کند؟
عاقبت تسلیم تام و تمام
لیبی در جریان مذاکراتی که با غرب داشت به تمام خواسته‌های آمریکا تن داد و تمام تأسیسات‌هسته‌ای خود را به غرب منتقل کرد و تجهیزات موشکی «اسکاد-سی» و «اسکاد-بی» خود را منهدم کرد و دسترسی کامل به بازرسان سازمان انرژی اتمی داد. در مقابل کشورهای غربی هم متعهد شدند در صورت حمله احتمالی به لیبی، امنیت این کشور را تضمین کنند! اما در نهایت، نه‌تنها آمریکا به تعهداتش مبنی بر رفع همه تحریم‌های لیبی تن نداد، بلکه سال ۲۰۱۱ ناتو به لیبی حمله کرد و غرب هم به‌رغم تعهد حفظ امنیت لیبی، ائتلاف نظامی علیه این کشور تشکیل داد.
اینکه نتانیاهو صریحا هدف از مذاکره با ایران را پیاده‌کردن سناریوی لیبی در کشورمان می‌داند به‌معنای گرفتن تمامی فاکتورهای قدرت کشور و هدف‌گذاری این امر در خلال مذاکرات و سپس تهاجم همه‌جانبه و نابودی زیرساخت‌های ماست.البته برخلاف رویای متوهمانه نتانیاهو، ایران اسلامی به سبب قدرت و اقتدار بالای نظامی و انسجام اجتماعی، هیچگاه به مدل لیبی گرفتار نمی‌شود، اما به هر ترتیب تکرار آن مدل کذایی، آرزوی نتانیاهو و همفکرانش است.
خبرسازی ترامپ
اما پس از اعلام دوشنبه شب ترامپ مبنی بر آغاز مذاکره با ایران در روز شنبه پیش‌رو، انبوهی از تحلیل‌ها و گمانه‌زنی‌ها در محافل سیاسی و رسانه‌ای مطرح شد. نکته قابل‌تأمل آنکه ترامپ مذاکرات روز شنبه را از نوع «مستقیم» دانست؛ این درحالی است که مقامات کشورمان تاکید بر مذاکرات «غیرمستقیم» دارند.
کاربری در این زمینه متذکر شد که به‌نظر می‌رسد ترامپ فرمان اصلی تولید خبر در موضوع ایران را شخصا به‌دست گرفته است. او دوشنبه شب با ادعای مذاکرات مستقیم از شنبه، یک‌بار دیگر نشان داد خبر می‌دهد، می‌سازد و می‌فروشد. مواجهه ایران با این وضعیت خاص خبری و مدیریت افکار عمومی، خلاقیت، سرعت و جسارت زیادی می‌طلبد. سه عنصری که فعلا غایب هستند. کاش مسئولان بفهمند جنگ خبری و رسانه‌ای بخش عمده‌ای از رویارویی جاری میان تهران و واشنگتن است. کسی که این عرصه را ببازد، بسیار بعید است در بقیه عرصه‌ها موفق شود.
اما پس از ادعای ترامپ مبنی بر مذاکره مستقیم روز شنبه با ایران، خبرنگار نیویورک‌تایمز نوشت که سه مقام ایرانی به من گفته‌اند که ایران و ایالات‌متحده برنامه‌ریزی کرده‌اند تا روز شنبه در عمان برای مذاکرات غیرمستقیم ملاقات کنند. ایران به واشنگتن اعلام کرده است که در صورتی که دور اول مذاکرات خوب پیش برود، آماده و مایل به برگزاری مذاکرات مستقیم است، که این تغییر واضحی در موضع ایران است!
نیکول گراجوسکی، عضو اندیشکده آمریکایی کارنگی نیز تصریح کرد که مذاکرات مستقیم بین ایالات‌متحده و ایران نشانه خوبی است، باید منتظر واکنش ایران باشیم. به نظر می‌رسد که دولت ایالات‌متحده، تا حد زیادی گروه E۳ (انگلیس، فرانسه و آلمان) را در این زمینه به حاشیه رانده است. همچنین هنوز مشخص نیست که دولت ایالات‌متحده چارچوب یا درک روشنی از آنچه از ایران می‌خواهد، دارد یا خیر. اما با این‌حال، اعلام این مذاکرات مستقیم نشانه خوبی است. همچنین این نکته که این اظهارات در جریان ملاقات با نتانیاهو منتشر شد، نشانه‌ای از انحراف دولت دوم ترامپ از مسیر نتانیاهو است، که این باید برای ایران دلگرم‌کننده باشد، حتی اگر این اظهارات احتمالا باعث ایجاد واکنش‌های زیادی در داخل ایالات‌متحده شود.
توپ در زمین آمریکاست
اما در حالی که محافل غربی و آمریکایی سرگرم تولیدمحتوا بر مبنای خبرسازی ترامپ بودند، عراقچی وزیر امورخارجه کشورمان طی مطلبی در صفحه مجازی خود خط بطلانی به این خبرسازی‌ها و تولید محتواها کشید و رسما اعلام کرد که مذاکرات روز شنبه از جنس مذاکرات غیرمستقیم است؛ عراقچی نوشت: ایران و آمریکا روز شنبه در عمان برای مذاکرات غیرمستقیم در سطح عالی دیدار خواهند کرد. این به همان اندازه که یک فرصت است، یک آزمون هم هست. توپ در زمین آمریکاست.
اما علاوه‌بر ادعای مستقیم‌بودن مذاکرات روز شنبه پیش‌رو، نکته دیگری نیز در اظهارات دوشنبه شب ترامپ، تعجب‌برانگیز می‌نمود و آن اینکه او مدعی شد مذاکرات میان ایران و آمریکا هم‌اکنون نیز در جریان است! کاربری در این زمینه نوشت: قابل‌فهم است که چرا مقامات کشورمان اعلام کرده‌اند تاکنون مذاکره‌ای با آمریکا نداشته‌اند و با احتیاط موضع‌گیری کرده‌اند و در مقابل ترامپ اعلام کرده مذاکرات آغاز شده و روز شنبه قرار است مذاکرات سطح بالا و مستقیمی انجام شود. دو دلیل در رابطه با رویکرد محتاطانه ایران وجود دارد: ۱- مذاکره میان تهران و واشنگتن مخالفان سرسختی در داخل و خارج دارد. ۲- چشم‌انداز مذاکرات مشخص نیست و در هاله‌ای از ابهام است! به همین جهت، ایران دیپلماسی پنهان را ترجیح می‌دهد. با این‌حال، ترامپ باتوجه به شخصیت خود مایل است هرآنچه در جریان است را جار بزند!
کاربر دیگری نیز در این رابطه نوشت که سر درآوردن از زبان آشفته و پرتناقض ترامپ کار ساده‌ای نیست. چرا ترامپ گفت در حال مذاکره مستقیم با ایران هستیم، امری که ایران آن را تکذیب می‌کند. جواب آن است که ترامپ حوصله مذاکرات طولانی و فرسایشی از نوع برجام را ندارد و دنبال نتیجهگیری سریع است. احتمالا گفت‌وگوهایی غیرمستقیم در جریان است و ترامپ مایل است با افشای آن، ایران را برای سرعت‌بخشیدن به آن تحت‌فشار بگذارد. دلیل دوم احتمالا تلاش او برای کسب مشروعیت سیاسی قبل از هر درگیری احتمالی است. ترامپ دوشنبه شب مشخصا کوشید که چهرهای صلح‌طلب از خود به نمایش بگذارد. تا در صورت شکست گفت‌وگوها توجیه لازم را برای درگیری با ایران داشته باشد. این بازی روانی احتمالا از قبل با نتانیاهو هماهنگ شده است.
زبان تهدید در قبال ایران کارساز نیست
یکی از تحلیلگران سیاست خارجی در صفحه مجازی خود درخصوص ملاقات دوشنبه شب ترامپ و نتانیاهو و طرح بحث مذاکرات ایران و آمریکا در جریان این ملاقات نوشت: ادبیات دوشنبه شب ترامپ در قبال ایران و خاورمیانه دیپلماتیک و سیاسی بود و خبری از تهدیدهای مستمر چندوقت قبل نبود؛ به‌این‌معنا که این‌بار «تطمیع» غلیظ‌تر از «تهدید» بود؛ هر چند هم بیان داشت که اگر مذاکرات به توافقی منجر نشود، ایران در «خطری بزرگ» خواهد بود. اما ادبیات «دیپلماتیک» دوشنبه ترامپ از آن جهت اهمیت دارد که در نشستی خبری با نتانیاهو به‌کار گرفته شد که چه بسا برخی انتظار داشتند تهدیدها با این سفر عجله‌ای به اوج خود برسد.نتانیاهو نیز در جریان ملاقات با ترامپ سخنانش را با چاشنی تملق شروع کرد و از جنگ تجاری رئیس‌جمهور آمریکا با جهان استقبال کرد، اما در مقابل سخنانی ناخوشایند از ترامپ شنید؛ از جمله، تاکید مکرر ترامپ بر مذاکره مستقیم و اهمیت توافق با تهران و همچنین درخواستش برای توقف جنگ غزه. به هرحال، «بی‌بی» مخالف هر نوع دیپلماسی با ایران است و در مورد جنگ غزه نیز بیشتر به دنبال خرید زمان برای تداوم آن است. حتی در پرونده سوریه نیز که گویا نتانیاهو می‌خواست رئیس‌جمهور آمریکا را به اتخاذ مواضعی علیه ترکیه وادار کند، اما او از دوستی‌اش با اردوغان گفت.اما ترامپ درحالی دوشنبه شب در نشست خبری با نتانیاهو تا حدودی متفاوت از قبل ظاهر شد و سخنانی ناخوشایندِ مهمان بر زبان جاری ساخت که خود سفر نخست‌وزیر اسرائیل چندان طبیعی نبود. به نوشته منابع اسرائیلی این سفر از قبل برنامه‌ریزی شده نبود و غیرمنتظره بود. ظاهرا عواملی فوریت‌دار و «پنهان» باعث شده است که دونالد ترامپ، بنیامین نتانیاهو را به سفر و دیداری شتابزده به کاخ سفید دعوت کند. در مورد این عوامل می‌توان گفت که ترامپ درحال برنامه‌ریزی برای سفر به عربستان است و بر روی این سفر «حساب ویژه‌ای» برای پیشبرد سیاست خاورمیانه‌ای خود به‌ویژه در سایه بن‌بست‌های کنونی در پرونده‌های خارجی دولتش از جنگ غزه و ایران گرفته تا جنگ اوکراین باز کرده است.
اساس این سیاست هم معاملات منطقه‌ای و فعال‌سازی پیمان ابراهیم است. بر همین‌مبنا ترامپ خواسته است که اندکی فضای تنش با ایران را تلطیف کند و سخنانش بیشتر تلاشی برای ابراز تمایلش به توافق بود که از این طریق گویا خواست اندکی از بازی «در لبه پرتگاه جنگ» فاصله گیرد. در این باره چنان که قبلا هم تاکید شده، واقعیت این است که ترامپ به دنبال جنگ با ایران نیست و تهدیدهای اخیر نیز نوعی بازی در لبه این پرتگاه به عنوان یک مسلک مذاکراتی بود.
عراقچی و ویتکاف
اما مذاکره‌کنندگان ارشد ایران و آمریکا در مذاکرات روز شنبه چه کسانی هستند؟ بر اساس اطلاعات منتشره در رسانه‌ها، مذاکره غیرمستقیم ایران و آمریکا روز شنبه در عمان آغاز می‌شود و «سیدعباس عراقچی» وزیر امورخارجه ایران و «استیو ویتکاف» فرستاده‌ویژه آمریکا در امور خاورمیانه با یکدیگر گفت‌وگو خواهند کرد.
بنابراین عراقچی و ویتکاف مذاکره‌کنندگان ارشد تهران و واشنگتن هستند و این مذاکرات به‌صورت غیرمستقیم و به‌واسطه «بدر البوسعیدی»، وزیر امورخارجه عمان آغاز خواهد شد.در مجموع در تحلیلی راهبردی، ادعای ترامپ درخصوص مذاکرات مستقیم با ایران را می‌توان بخشی از یک بازی روانی و رسانه‌ای دانست که هدف آن نشان‌دادن ایالات‌متحده به‌عنوان طرف «مشتاق مذاکره» و انتقال بار مسئولیت عدم گفت‌وگو به دوش ایران است. هم‌زمان، ارجاع به مدل توافق لیبی از سوی نتانیاهو، تأکیدی تلویحی بر ادامه سیاست‌های تهدیدمحور علیه ایران است.
در این شرایط، حفظ انسجام دیپلماسی رسمی و پرهیز از ورود به دام روایت‌سازی حریف، یکی از ارکان اصلی مدیریت صحنه دیپلماتیک تلقی می‌شود.
نظر شما