آگاه: «اسماعیل بقایی» سخنگوی دستگاه دیپلماسی کشورمان، با اشاره به تفاهم دو طرف برای برگزاری نشست فنی- کارشناسی همزمان با حضور مذاکره‌کنندگان ارشد دو کشور، گفت: بر اساس برنامه‌ریزی صورت‌گرفته توسط میزبان عمانی و توافق ایران و آمریکا، روز شنبه نشست‌های کارشناسی و گفت‌وگوهای غیرمستقیم وزیر امور خارجه کشورمان با نماینده ویژه رییس‌جمهور آمریکا برگزار خواهد شد.
سخنگوی وزارت امور خارجه، پیشرفت در مذاکرات را مستلزم نشان‌دادن حسن‌نیت، جدیت و واقع‌نگری از سوی طرف مقابل دانست و تاکید کرد: هیات نمایندگی جمهوری اسلامی ایران با مدنظر قراردادن سوابق و تجارب قبلی هر گام خود را باتوجه‌به رفتار طرف مقابل تنظیم کرده و از هیچ کوششی برای استیفای حقوق و منافع مشروع ملت ایران دریغ نخواهد کرد.
رییس تیم فنی آمریکا کیست؟
اما دور نخست مذاکرات فنی- کارشناسی ایران و آمریکا در شرایطی امروز در عمان برگزار خواهد شد که رییس تیم فنی آمریکایی‌ها، سیاست‌مداری به نام «مایکل آنتون» است.
رسانه‌ها در خصوص سوابق «مایکل آنتون» نوشته‌اند که او نظریه‌پرداز سیاسی است که بیشتر به خاطر تاثیرگذاری‌اش بر تفکر محافظه‌کارانه در حوزه سیاست خارجی شناخته می‌شود، نه به‌عنوان یک دیپلمات با تجربه میدانی. او نویسنده‌ای پرکار است و با مقاله جنجالی خود در سال ۲۰۱۶ با عنوان «انتخابات پرواز ۹۳» به شهرت رسید. آنتون در این مقاله، رقابت انتخاباتی آن سال را به پرواز ۹۳ خطوط هوایی یونایتد در حادثه ۱۱ سپتامبر تشبیه کرد؛ پروازی که مسافرانش، با آگاهی از قصد تروریست‌ها برای استفاده از هواپیما به‌عنوان سلاح، با جان‌فشانی کوشیدند کنترل هواپیما را پس بگیرند. آنتون در آن مقاله بلند استدلال کرد که رای دادن به ترامپ، مثل «حمله به اتاقک خلبان» است؛ اقدامی پرخطر اما ضروری برای نجات کشور از فاجعه حتمی در صورت پیروزی هیلاری کلینتون. این استعاره، با وجود جنجال‌آفرینی‌اش، انتخابات را به‌عنوان آخرین فرصت برای نجات ترسیم کرد و به بسیج بخش‌های عظیمی از پایگاه محافظه‌کار کمک کرد. اکنون «آنتون» هدایت تیم کارشناسان آمریکایی در مذاکرات امروز شنبه ۲۶ آوریل (۶ اردیبهشت) را بر عهده دارد. انتصاب او به‌روشنی نشان می‌دهد که ترامپ می‌خواهد فردی مسئول مذاکرات فنی باشد که کاملا با دیدگاه راهبردی‌اش همسو است؛ به‌ویژه تمایل او به پرهیز از جنگ. همچنین این انتخاب نشان می‌دهد که جهت‌گیری سیاست‌گذاری، بر جزییات فنی مانند غنی‌سازی اورانیوم اولویت دارد و در این دور از مذاکرات، سیاست حرف اول را می‌زند.
پیشرفت‌های دور دوم مذاکرات
اما دور سوم مذاکرات سیاسی و غیرمستقیم ایران و آمریکا در شرایطی امروز در مسقط برگزار می‌شود که طبق اعلام منابع آمریکایی، دور دوم مذاکرات در رم با پیشرفت‌های محسوسی همراه بود. در همین زمینه، پایگاه خبری آمریکایی آکسیوس به نقل از یک مقام ارشد آمریکایی گزارش کرد: عراقچی و ویتکاف در طول گفت‌وگوهای رم به پیشرفت‌های بسیاری دست پیدا کردند.
شنبه گذشته مقامات ایرانی به رهبری «سید عباس عراقچی» وزیر امور خارجه ایران و مقامات آمریکایی به رهبری «استیو ویتکاف» فرستاده ویژه رییس‌جمهور آمریکا با میانجی‌گری عمان در رم، پایتخت ایتالیا برای مرتبه دوم به‌طور غیرمستقیم گفت‌وگو کردند. تاکنون، مقامات ایرانی ازجمله عراقچی و مقامات آمریکایی ازجمله «دونالد ترامپ» رییس‌جمهور آمریکا دور دوم گفت‌وگوهای غیرمستقیم بین دو کشور را مثبت ارزیابی کرده‌اند. در همین راستا، «باراک راوید» خبرنگار اسرائیلی پایگاه خبری آمریکایی «آکسیوس» در گزارشی به نقل از مقامات ارشد آمریکایی نیز از «پیشرفت بسیار زیاد طرفین» در طول مذاکرات خبر داد.
پایگاه خبری آکسیوس همچنین در گزارش خود ادعا کرد که وزیر امور خارجه ایران در طول این گفت‌وگوها پیشنهاد داده تا طرفین بر توافقی موقت در جهت «تمدید مهلت گفت‌وگوها» برای رسیدن «به توافقی جامع» موافقت کنند. راوید مدعی شد: ترامپ مهلتی ۶۰روزه برای رسیدن به توافق جامع با ایران تعیین کرده است. در صورت عدم رسیدن به توافقی جامع، ممکن است آمریکا به‌طور مستقیم به ایران حمله کند، یا از حملات احتمالی اسرائیل به ایران حمایت کند. به اذعان آکسیوس، نمایندگی ایران در سازمان ملل، ادعای راوید درباره پیشنهاد وزیر امور خارجه کشورمان را رد کرده است. وزارت خارجه آمریکا نیز گزارش راوید را تایید نکرده است.
با این وجود، راوید خبرنگار اسرائیلی آکسیوس ادعا کرد: عراقچی به ویتکاف گفت که باتوجه‌به ماهیت فنی دقیق هر توافق هسته‌ای، تکمیل مذاکرات ظرف ۶۰ روز بسیار دشوار خواهد بود. ویتکاف به عراقچی گفت که فعلا نمی‌خواهد درباره توافق موقت صحبت کند. در عوض، او می‌خواهد روی دستیابی به یک توافق جامع در ۶۰ روز تمرکز کند. یک منبع آگاه نیز به آکسیوس گفت: ویتکاف در ادامه به عراقچی گفت که در صورت موافقت طرفین روی ناممکن بودن رسیدن به توافقی جامع در مهلت تعیین شده، به توافق موقت فکر خواهد کرد. این پایگاه خبری در ادامه به نقل از یک مقام ارشد آمریکایی گزارش کرد: عراقچی و ویتکاف در طول گفت‌وگوهای رم به پیشرفت‌های بسیاری دست پیدا کردند. اما وزارت خارجه عمان پس از پایان دور دوم گفت‌وگوهای غیرمستقیم بین ایران و آمریکا در بیانیه‌ای اعلام کرد: دو طرف برای ورود به مرحله بعدی مذاکرات توافق کردند. ایران و ایالات متحده توافق کردند که بر روی یک توافق عادلانه، بادوام و الزام‌آور کار کنند که تضمین کند ایران به طور کامل عاری از سلاح‌های هسته‌ای و تحریم‌ها و حفظ توانایی خود برای توسعه انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز است.
نقش آژانس انرژی اتمی در مذاکرات فنی
مذاکره‌کنندگان در سطح فنی امروز شنبه بار دیگر در عمان برای دور اول مذاکرات فنی دیدار خواهند کرد. این اولین باری خواهد بود که طرفین درباره محدودیت‌های واقعی که ایالات متحده می‌خواهد بر برنامه هسته‌ای ایران اعمال شود، به‌ویژه زمانی که صحبت از غنی‌سازی اورانیوم به میان می‌آید، گفت‌وگو خواهند کرد. پس از پایان نشست فنی- کارشناسی ایران و آمریکا در عمان، دور سوم گفت‌وگوها مثل گذشته به‌طور غیرمستقیم برگزار خواهد شد.
برخی منابع آمریکایی با اشاره به دیدار «ویتکاف» با «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نوشتند که در صورت دستیابی به توافق، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی احتمالا هرگونه نظارت و راستی‌آزمایی فعالیت‌ها در تاسیسات هسته‌ای ایران را رهبری خواهد کرد. گروسی نیز اخیرا به خبرنگاران گفت که گفت‌وگوهای بین ایران و آمریکا جدی است و در لحظات حساسی قرار داریم.
اما امروز در جریان مذاکرات فنی میان ایران و آمریکا، موضوعات و نکات زیادی درخصوص جدیت و عقلانیت طرف آمریکایی برای حصول تفاهم، آشکار خواهد شد. قطعا اگر آمریکایی‌ها بر رویکرد سابق خود در تحدید توانایی‌های هسته‌ای بومی و صلح‌آمیز ایران اصرار ورزند، حصول توافق به بن‌بست خواهد خورد.
شیطنت آمریکایی‌ها با کلیدواژه غنی‌سازی
«مارکو روبیو» وزیر امور خارجه آمریکا روز چهارشنبه، ضمن ردکردن حق غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران، مدعی شد: ایران اگر به دنبال برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز است، می‌تواند اورانیوم غنی شده را خریداری و وارد کند و ایران حق غنی‌سازی اورانیوم نخواهد داشت. او در گفت‌وگو با نشریه «فری پرس» گفت: ایرانی‌ها برای گفت‌وگوکردن تمایل نشان داده‌اند. ما با آنها گفت‌وگو خواهیم کرد. اگر آنها یک برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز می‌خواهند، می‌توانند آن را داشته باشند؛ اما مثل بسیاری از کشورهای دیگر در دنیا باید مواد غنی‌شده را وارد کنند. این سخنان روبیو، در تعارض با مواضع ویتکاف و هیات مذاکره‌کننده آمریکا در مذاکرات غیرمستقیم مسقط و رم قرار دارد. ویتکاف، نماینده آمریکا در مذاکرات هسته‌ای، مدعی شده بود که واشنگتن حق غنی‌سازی صنعتی ایران را به رسمیت می‌شناسد.
قطعا خط‌قرمز ایران نیز موضوع غنی‌سازی است؛ ایران طی سال‌های اخیر به‌کرات اعلام کرده که از حق خود در غنی‌سازی اورانیوم صرف‌نظر نخواهد کرد. اساسا برجام نیز زمانی شکل گرفت که اوباما رییس‌جمهور وقت آمریکا، رسما حق ایران را برای غنی‌سازی اورانیوم به رسمیت شناخت.
اما ارسال سیگنال‌های متناقض از سوی آمریکا، موضوع قابل تاملی است؛ آنها از یک‌سو در خلال مذاکرات، بر حق ایران برای غنی‌سازی تاکید می‌کنند و از سوی دیگر در فضای عمومی و رسانه‌ای اعلام می‌کنند که ایران حق غنی‌سازی ندارد! به نظر می‌رسد آمریکایی‌ها همزمان با آغاز مذاکرات فنی با ایران، قصد دارند بر دامنه عملیات روانی و فشار سیاسی بر تهران بیفزایند و اصطلاحا تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران در ایران را در فضای استیصال و تقابل با افکار عمومی و بازار متاسفانه شرطی شده به اخبار مذاکرات قرار دهند.
اما «مارکو روبیو» در ادامه مصاحبه اخیر خود در پاسخ به سوالی درباره خواسته «دونالد ترامپ» رییس‌جمهور آمریکا از مذاکره با ایران و تفاوت توافق احتمالی بین تهران و واشنگتن با برجام ادعا کرد: توافق قبلی به چند دلیل بد بود؛ در برجام در ازای توانایی‌های غنی‌سازی محدود که در هر مقطعی می‌توانست به سلاح تبدیل شود، تحریم‌ها علیه ایران فوری و کامل لغو شد.
این ادعا در حالی است که آمریکا هرگز همه تحریم‌های خود علیه ایران را لغو نکرد و برجام به‌راحتی توسط ترامپ نقض شد. با این وجود، وزیر خارجه آمریکا مدعی شده که واشنگتن در برجام امتیازات دائمی در ازای دریافت امتیازات موقت داده است.
روبیو که به داشتن سیاست‌های جنگ‌طلبانه علیه ایران مشهور است در جریان مصاحبه اخیر خود گفته است: ما جنگ نمی‌خواهیم. ما نمی‌خواهیم شاهد جنگ باشیم. ترامپ رییس‌جمهوری نیست که برای شروع جنگ کارزار راه انداخته باشد. همان‌طور که او به‌صراحت گفت، ایران قرار نیست سلاح هسته‌ای داشته باشد و او تمام حق خود را برای جلوگیری از وقوع آن محفوظ می‌دارد، اما ترجیح می‌دهد این اتفاق رخ ندهد. او ترجیح می‌دهد که نیازی به توسل به نیروی نظامی، چه از سوی ما و چه از سوی هیچ‌کس دیگری نباشد. او ترجیح می‌دهد که این چیزی باشد که بتوانیم درباره آن مذاکره کنیم.
روبیو تصریح کرد: ایرانی‌ها برای گفت‌وگوکردن تمایل نشان داده‌اند. ما با آنها گفت‌وگو خواهیم کرد. اگر فرصتی برای صلح وجود داشته باشد، ما از هر فرصتی برای موفقیت در جهت حل این چالش از طریق راه صلح‌آمیز استفاده خواهیم کرد اما اولویت‌های ما ثابت خواهد ماند. من نمی‌خواهم شاهد یک جنگ با ایران باشم. رییس‌جمهور ترامپ نیز قطعا خواستار آن نیست.
او در پاسخ به سوالی درباره توانایی آمریکا برای نابودی تاسیسات هسته‌ای ایران ادعا کرد: من نمی‌خواهم در مورد همه تدارکات آن بحث کنم. کافی است بگویم که من معتقدم ایالات متحده گزینه‌هایی دارد اما ما هرگز نمی‌خواهیم به آن برسیم. واقعا نمی‌خواهیم به آن مرحله برسیم. ما در مرحله‌ای نیستیم که ایران را تهدید کنیم. رییس‌جمهور آمریکا با وعده شروع جنگی تازه کارزار انتخاباتی خود را رهبری نکرد.
وزیر امور خارجه آمریکا افزود: ما با هر نوع توافقی با ایران فاصله زیادی داریم. ما تشخیص می‌دهیم که این روند دشوار و سخت است. اغلب اوقات متاسفانه دستیابی به صلح سخت است. اما ما متعهد به دستیابی به یک نتیجه مسالمت‌آمیز هستیم که برای همه قابل‌قبول باشد. ممکن است امکان‌پذیر نباشد، ما نمی‌دانیم. ما می‌خواهیم به یک راه‌حل مسالمت‌آمیز دست پیدا کنیم و به هیچ‌چیز دیگری متوسل نشویم و درباره راه‌های جایگزین حتی گمانه‌زنی نکنیم. او در پاسخ به سوالی درباره خطرات هرگونه اقدامی نظامی علیه ایران و تبدیل آن به جنگی تمام‌عیار در سراسر منطقه که به کشتار هزاران آمریکایی و ازبین‌رفتن میلیاردها دلار سرمایه آمریکا خواهد انجامید، گفت: در شرایطی قرار داریم که هرگونه اقدام نظامی در خاورمیانه، می‌تواند به جنگی تمام‌عیار منجر شود. باید اذعان کنیم که شرایط بسیار پیچیده خواهد بود. روبیو با اذعان به توانایی نظامی ایران، ادعا کرد: ایران، به دلیل لغو تحریم‌ها در دوره اوباما، میلیاردها دلار برای توسعه قابلیت‌های نظامی هزینه کرده است که به‌عنوان‌مثال، در حال حاضر شاهد استفاده از آن در اوکراین هستیم. آیا ایالات متحده قادر به شکست‌دادن و مقابله با همه این مسائل است؟ قطعا. من فکر می‌کنم مهم است که بفهمیم این موضوع بسیار پیچیده‌تر از ۱۰ سال پیش یا پنج سال پیش است. اما به همین دلیل است که امیدواریم از این امر جلوگیری کنیم.
نظر شما