آگاه: جهان امروز شاهد رقابت تمدنی شدید میان قدرتهای جهانی است. این رقابت، تنها در سطح فناوری یا اقتصاد خلاصه نمیشود، بلکه اساسا در میدان «منابع انسانی» تعیین تکلیف میشود. کشوری که جمعیت جوان، پویا و کارآمد نداشته باشد، هرقدر هم ذخایر مادی داشته باشد، توان بهرهبرداری از آنها را نخواهد داشت. در همین راستا، رهبر انقلاب بارها تاکید کردهاند که «جمعیت جوان، یکی از ابزارهای قدرت» است. این ابزار، بستر نیروی کار، نوآوری، پایداری اجتماعی و حتی قدرت دفاعی است. کاهش شدید موالید، نهتنها آینده اقتصادی کشور را تهدید میکند، بلکه موجودیت فرهنگی، تمدنی و حتی امنیت ملی را در معرض تهدید قرار میدهد.
از سالها پیش، رهبری در بیانات گوناگون به موضوع جمعیت اشاره کردهاند؛ اما متاسفانه در سطح سیاستگذاری و رسانه، این هشدارها بهاندازه کافی بازتاب نیافته است. ایشان در سخنرانی ۲۸ بهمن ۱۴۰۰، با صراحت فرمودند که اگر امروز به فکر تکثیر نسل نباشیم، «۱۵ سال دیگر دیر خواهد بود.» این سخن، نه فقط هشدار بلکه ترسیم یک آینده قطعی بود. با این حال، بسیاری از مسئولان، یا درگیر روزمرگیاند یا گرفتار ملاحظات سیاسی و آماری.
حقیقت این است که اگر روند نزولی زادوولد در ایران به شکل فعلی ادامه یابد، آیندهای نهچندان دور در پیش داریم که در آن بخش عمده جمعیت کشور را سالمندان تشکیل خواهند داد. جامعه سالخورده، به دلایل طبیعی، دچار ایستایی، محافظهکاری و کاهش خلاقیت میشود. بار سنگین اقتصادی بر دوش گروه کوچکی از جوانان میافتد. علاوه بر این، سیستمهای تامین اجتماعی، بازنشستگی و سلامت نیز تحتفشار مضاعف قرار میگیرند. نتیجه آن، نوعی «خستگی ساختاری» در جامعه است که توان حرکت و پویایی را از آن میگیرد؛ درست برخلاف آنچه لازمه تمدنسازی نوین اسلامی است که بر نشاط، امید، حرکت و خلاقیت متکی
است. نقطه تمایز نگاه رهبر انقلاب به مسئله جمعیت نیز در همین نکته نهفته است که جمعیت فقط مسئلهای اجتماعی-اقتصادی نیست، بلکه پیشران اصلی تمدن نوین اسلامی است. این تمدن که در افق گفتمان انقلاب اسلامی تعریف شده، نیاز به نسلی دارد که هم متعهد و هم توانمند باشد. برای تحقق چنین تمدنی، باید نیروی انسانیای در اختیار داشت که بتواند در حوزههای علم، فرهنگ، اقتصاد، دفاع و مدیریت جامعه اسلامی نقش ایفا کند. بدون این عنصر، همه اهداف آرمانی انقلاب اسلامی، از عدالت تا معنویت، در سطح نظری باقی خواهند ماند.
پژوهشهای انجام شده نشان میدهد که بخش مهمی از بحران جمعیت، ناشی از تغییر انگارهها و سبک زندگی است. امروز فرزند کمتر نهتنها بهعنوان یک انتخاب شخصی، بلکه بهمثابه یک ارزش اجتماعی جلوه میکند. رسانهها، آموزش رسمی و حتی برخی نهادهای دولتی، ناخواسته سبک زندگی مصرفگرا و فردگرایانه را ترویج دادهاند. در این میان، بار مسئولیت فرزندآوری تقریبا بهطور کامل بر دوش خانوادهها گذاشته شده و حمایتهای ساختاری یا ناکارآمد بوده یا دیرهنگام. در حالی که در بیانیههای رهبری، از لزوم «حمایت همهجانبه» از خانواده و فرزندآوری سخن رفته است، سیاستگذاریهای رسمی، اغلب پراکنده، تبلیغاتی و ناهماهنگ عمل کردهاند. این در حالی است که مفهوم تمدن نوین اسلامی مفهومی است پیچیده و عمیق و در ساحت عمل، نیاز به «انسان تمدنساز» دارد؛ انسانی که در بستر خانوادهای سالم و جامعهای پرنشاط پرورش یابد. رهبر انقلاب در یک نگاه راهبردی، جمعیت جوان را نه فقط ابزار، بلکه موضوعی هویتی میدانند. تمدن بدون انسان، هیچ است. بنابراین، توسعه علم، گسترش عدالت، پیشرفت اقتصادی و حتی اقتدار سیاسی، همه وابسته به وجود و کیفیت نسلهای آینده است. درک مسئله جمعیت از منظر رهبر انقلاب، ما را با واقعیتی مواجه میکند که اگرچه تلخ است، اما برگشتپذیر است؛ هنوز هم میتوان با عزم ملی، سیاستهای هماهنگ و تغییر در نگرش عمومی، مسیر را اصلاح کرد. جمعیت، فقط عدد نیست؛ آینده است، تمدن است، قدرت است. باید پذیرفت که بیتوجهی به این مسئله، خیانتی است به نسل آینده و آیندهسازان این مرزوبوم. اگر جمعیت را بهمثابه ستون پنهان تمدن نوین اسلامی ببینیم، بیدرنگ خواهیم فهمید که هر تصمیم امروز ما، طرحی برای
فرداست.
۱ خرداد ۱۴۰۴ - ۰۱:۰۰
کد خبر: ۱۳٬۱۵۵
در معادلات آیندهنگرانه گاهی مولفههایی وجود دارند که برخلاف ظاهر آرام و خاموششان، سرنوشتساز و تحولآفریناند. یکی از این مولفههای کلیدی که در دهههای اخیر با کمتوجهی و حتی بیتوجهی از سوی سیاستگذاران و مردم مواجه شده، مسئله جمعیت است؛ جمعیت نه فقط بهمثابه عددی در آمارنامهها، بلکه بهمثابه نیرویی زنده در ساخت تمدن، پیشرفت، هویت ملی و پویایی فرهنگی. رهبر انقلاب اسلامی در بیانات راهبردی خود، بارها و بهصراحت به اهمیت و فوریت این مسئله اشاره کردهاند. اما آیا جامعه ما عمق این هشدار را دریافته است؟
نظر شما