آگاه: انجمن تجارت الکترونیک تهران در گزارشی گردش مالی بازار خریدوفروش فیلترشکن‌ها را سالانه بیش از پنج‌هزار میلیارد تومان برآورد کرد. انجمن تجارت الکترونیک تهران در بخشی از گزارش کیفیت اینترنت ایران در بهار۱۴۰۳ نوشته است: طبق گزارش اندیشکده دانشگاه شریف و نظرسنجی ایسپا، ۸۴درصد کاربران ایرانی از فیلترشکن استفاده می‌کنند.
استفاده از فیلترشکن بعد از فیلترشدن «اینستاگرام» و «واتس‌اپ» در پاییز۱۴۰۱ تا اسفند۱۴۰۲ سه‌برابر شده است و به‌طور میانگین هر کاربر ایرانی در طول روز، چهار ساعت از فیلترشکن استفاده می‌کند. در ادامه این گزارش تاکید شده است: براساس گزارش آزمایشگاه داده و حکمرانی، دست‌کم ۳۰درصد از کاربران اینترنت در کشور ماهانه تا ۱۵۰هزار تومان برای خرید یا تمدید اشتراک VPN پول می‌دهند. با درنظرگرفتن تعداد کاربران اینترنت در کشور، گردش مالی بازار خریدوفروش ابزارهای فیلترشکن سالانه بیش از پنج‌هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود. انجمن تجارت الکترونیک تهران افزوده است: هزینه‌ای که می‌توانست با برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری مناسب زمینه‌ساز توسعه زیرساخت ارتباطی کشور باشد، اما افسوس که در وضعیت کنونی نه‌تنها نوعی تحمیل هزینه اضافی به سبد مصرف خانوار ایرانی است، بلکه هم‌زمان به تولید نارضایتی اجتماعی در سطح گسترده و خدشه‌دار کردن هر چه بیشتر تجربه کاربران اینترنت دامن می‌زند.
رونق بازار خریدوفروش وی‌پی‌ان به حدی است که به‌تازگی افراد زیادی به طمع کسب سودهای کلان، به این بازار ورود کرده‌اند. در همین راستا، تغییر کاربری بسیاری از فروشگاه‌های تعمیر تلفن همراه که پیش‌ازاین کار نصب نرم‌افزارهای کاربردی معمول را انجام می‌دادند، مشهود است. با مراجعه به بازارچه‌های این صنف، مشاهده می‌شود کاربران زیادی به امید یافتن راهی برای استفاده از اینترنت آزاد و خرید فیلترشکن روانه این مراکز تجاری می‌شوند و فروشندگان نیز آنها را دست‌خالی برنمی‌گردانند و به‌تناسب آن سود نیز کسب می‌کنند.
همه مجبورند بخرند
وحید فرید، از کارشناسان آی‌تی در این مورد به «آگاه» می‌گوید: «نکته‌ای که پیش از هرچیز باید بر آن تاکید کنیم آن است که VPN صرفا ابزاری برای دور زدن محدودیت‌های اینترنتی نیست و در تمام دنیا ازسوی شرکت‌هایی که حساسیت‌های اطلاعاتی دارند و خواستار برقراری ارتباطی امن هستند، استفاده می‌شود. در چنین شرایطی اما کاربرد این فناوری از چنین مواردی فراتر رفته و هر فردی برای برقراری ارتباطات معمولی از طریق شبکه‌های اجتماعی خارجی نیز ناچار است سراغ VPN برود.»
وی می‌افزاید: «همین فراگیری و اینکه تامین‌کننده ابزار چه کسی باشد، داستان را به‌کلی تغییر داده است و کار به جایی رسیده که اولا این نوع ارتباطات را نمی‌توان یک ارتباط امن تلقی کرد و ثانیا اینکه به‌دلیل حساسیت‌های امنیتی ایجادشده، هر روز پروتکل‌های معمولی که برای ساخت این ابزارها استفاده می‌شدند، مسدود می‌شوند.» فرید با بیان اینکه هر سرور معمولا می‌تواند برای ۲۰کاربر ارتباطی با سرعت و کیفیت مطلوب فراهم کند، می‌گوید: «بااین‌حال بسیاری از فروشندگان VPN باهدف کسب سود بیشتر ممکن است این سرورها را در اختیار تعداد بیشتری کاربر تا ۵۰نفر یا حتی بالاتر قرار دهند.» وی با اشاره به سود کلانی که سازندگان این وی‌پی‌ان‌ها کسب می‌کنند، می‌گوید: «اکنون هر اکانت بین ۱۰۰ تا ۲۵۰هزار تومان به کاربران فروخته می‌شود. اگر هزینه‌های گاه‌به‌گاه و نه چندان زیاد مسدود شدن آی‌پی‌ها و استخدام نیرو برای برنامه‌ریزی این سرورها را در نظر نگیریم، هر سرور حدود ۳۰۰هزار تومان هزینه دارد، اما می‌توان از طریق فروش آن دست‌کم چهارمیلیون تومان درآمد کسب کرد.»
آرام آرام وی‌پی‌ان فروش شدم
سراغ یکی از این فروشندگان می‌روم. سیاوش که سال‌هاست فیلترشکن می‌فروشد درمورد کسب‌وکار خود به آگاه چنین می‌گوید: «سال‌ها پیش زمانی که با امکانات ابتدایی به اینترنت وصل می‌شدیم هیچ فیلتری وجود نداشت تا اینکه یک روز متوجه شدم بعضی از وبگاه‌ها باز نمی‌شود. پیگیر شدم و فهمیدم فیلتر شده است. اولین‌باری بود که چنین چیزی شنیده بودم. از طریق دوستان متخصصی که داشتم راه باز کردن سایت‌های فیلترشده را یاد گرفتم. خیلی لذت‌بخش بود که شما دسترسی داشته باشی که برای دیگران وجود ندارد. دوست داشتم مهارت خودم را به رخ همه بکشم و با اصرار دوستان مجبور شدم راه عبور از فیلتر را به دیگران بیاموزم. این‌قدر آموختم تا آرام‌آرام وی‌پی‌ان فروش شدم.»
او چنین ادامه می‌دهد: «از دوستان نزدیک پول نمی‌گرفتم ولی خب نمی‌شود توقع داشت به همه فیلترشکن رایگان بدهم. با بیشترشدن مشتری زیرساخت و سرور مناسبی فراهم کردم ولی این کار سود ناچیزی داشت. با فیلترشدن پیام‌رسان و شبکه اجتماعی موردعلاقه ایرانی‌ها یکهو با تقاضای زیادی برای فیلترشکن روبه‌رو شدم. بسیاری از کسب‌وکارها در اینستاگرام بود و خیلی از افراد از طریق واتس‌اپ با خانواده خود در خارج از کشور در ارتباط بودند.
همه این کاربران به وی‌پی‌ان نیاز داشتند و این مدت پول خوبی به دست آوردم.» البته او به ناپایداری این کسب‌وکار اشاره می‌کند: «الان این‌طور است و چند روز دیگر ممکن است به هر دلیلی که خیلی هم دور از ذهن نیست، یک مشتری هم نداشته باشم.»
از سیاوش می‌پرسم فیلترشکن مافیا دارد؟ چنین پاسخ می‌دهد: «من در حوزه آی‌تی تحصیل کردم و در کار خودم تخصص دارم؛ اما کار و درآمد مناسب ندارم. بارها کار و شغل خود را تغییر دادم ولی هیچ‌وقت به‌پای تورم نرسیدم. الان در ۴۰سالگی هنوز موفق به ازدواج نشده‌ام؛ چون توان اجاره مسکن ندارم. اگر همه وی‌پی‌ان فروش‌ها مثل من باشند مافیایی وجود ندارد. به نظرم باید جاهای دیگر دنبال مافیا بگردند تا شاید شرایط کار درست شود و افرادی مانند من مجبور نشوند مخفیانه کسب درآمد کنند.»
سیاوش می‌گوید: «هر کاربر که برای من مشتری محسوب می‌شود هر ماه حدود ۲۰۰ تا ۲۵۰هزار تومان برای وی‌پی‌ان هزینه می‌کند و در مقابل سعی می‌کنم کیفیت ارتباط خوبی در اختیار آنها قرار دهم. اما پولی که آنها می‌دهند برای بازگشت به یکی دو سال گذشته است؛ چون قبلا بدون فیلترشکن همه این دسترسی‌ها فراهم بود.»
نظر شما