آگاه: کارشناسان هشدار می‌دهند که اگر اقدامات پیشگیرانه جدی گرفته نشود، این آمار در سال‌های آینده به‌شدت افزایش خواهد یافت.  دیابت در ایران یک تهدید جدی برای سلامت عمومی است، اما با اقدامات به‌موقع و مشارکت مردم و دولت، می‌توان از رشد آن جلوگیری کرد. کارشناسان بر لزوم تغییر سبک زندگی و سرمایه‌گذاری بیشتر در بخش پیشگیری تأکید دارند تا از بار مالی و انسانی این بیماری کاسته شود.  

دیابت یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمنی است که بشر را گرفتار کرده است. علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزارت بهداشت با بیان اینکه سه‌چهارم مبتلایان به دیابت در منطقه خاورمیانه حضور دارند، افزود: تعداد مبتلایان به دیابت که در منطقه خاورمیانه حضور دارند بسیار زیاد است و باید به آن توجه کرد.
معاون بهداشت وزیر بهداشت با بیان اینکه شاخص‌های متعددی برای شاخص‌های توسعه‌ای درنظر گرفته شده، افزود: ریسک‌فاکتورها مانند میزان استعمال دخانیات، بیماری‌های قلبی‌عروقی، دیابت و فشارخون از جمله مواردی هستند که برای بررسی شاخص‌های توسعه‌ای مورد بررسی قرار می‌گیرند. کاهش میزان ریسک‌فاکتورها به‌عنوان شاخص‌های توسعه درنظر گرفته شده اما این موضوع برای دیابت لحاظ نشده است؛ بلکه ثابت‌ماندن نرخ شیوع این بیماری به‌عنوان شاخص توسعه درنظر گرفته شده است.
وی با بیان اینکه شیوع و بروز بیماری دیابت غیرقابل کنترل است، افزود: سازمان جهانی بهداشت بر این باور است که اگر کشورها بتوانند میزان بروز بیماری دیابت را کنترل کنند، به‌کار بزرگی دست‌زده‌اند.
رییسی درباره وضعیت رشد بیماری دیابت در جهان گفت: ایران در منطقه‌ای قرار دارد که رشد بیماری دیابت در آن ۸۷ درصد گزارش شده است. میزان ابتلا به دیابت در برخی مناطق نیز ۱۳۴ درصد رشد کرده است. اگرچه ایران در منطقه‌ای قرار دارد که میزان ابتلا به دیابت ۸۷ درصد رشد کرده، اما میزان رشد ۸۷ درصدی در میان جمعیت ۷۳ میلیون نفری رخ داده، در حالی که رشد ۱۳۴ درصدی این بیماری در میان جمعیت ۲۴ میلیون نفری اتفاق افتاده است.
وی افزود: اپیدمیولوژیست‌ها نسبت به پیش‌بینی تعداد مبتلایان به بیماری دیابت در سال ۲۰۳۰ اقدام کردند و این پیش‌بینی در سال ۲۰۰۹ انجام شد. این پیش‌بینی بیانگر این بود که تعداد مبتلایان به دیابت در سال ۲۰۳۰، معادل ۴۳۸ میلیون نفر است.
معاون بهداشت وزارت بهداشت افزود: سال ۲۰۱۲ در یک پیش‌بینی جدید اعلام کردند که در محاسبه پیش‌بینی گذشته اشتباه کرده‌اند و تعداد مبتلایان به این بیماری در سال ۲۰۳۰ به ۵۵۲ میلیون نفر می‌رسد. سال ۲۰۲۰، اپیدمیولوژیست‌ها باردیگر اعلام کردند که در محاسبات خود اشتباه کرده‌اند و تعداد مبتلایان به دیابت به ۵۷۸ میلیون نفر در سال ۲۰۳۰ می‌رسد.
رییسی ادامه داد: سال ۲۰۲۱، اپیدمیولوژیست‌ها در یک پیش‌بینی جدید اعلام کردند که تعداد مبتلایان به بیماری دیابت به ۶۴۳ میلیون نفر می‌رسد. تمام پیش‌بینی‌های مربوط به دیابت دچار اشتباه شده و کم‌شماری در این زمینه صورت گرفته است. اپیدمیولوژیست‌ها توانسته‌اند پیش‌بینی‌های درستی درباره بسیاری از بیماری‌ها داشته باشند اما این موضوع در ارتباط با دیابت صدق نمی‌کند و غیرقابل پیش‌بینی‌بودن از ویژگی‌های دیابت است.
وی درباره اقدامات معاونت بهداشت وزارت بهداشت در ارتباط با بیماری دیابت گفت: سال ۸۳، برنامه کشوری پیشگیری و کنترل دیابت در نظام شبکه ادغام شد و غربالگری افراد بالای ۳۰ سال که در معرض خطر بودند، آغاز شد.
رییسی با بیان اینکه سند «کنترل و پیشگیری از بیماری‌های غیرواگیر» در سال ۹۴ انجام شد، افزود: پیش از دوران کنونی، هنگامی که در وزارت بهداشت حضور داشتم در زمینه بیماری دیابت به اقدامات ریشه‌ای دست زدیم. وزارت بهداشت در زمینه کنترل‌وپیشگیری از بیماری‌های غیرواگیر در آن بازه زمانی، به اقدامات ارزشمندی دست زد و جزو کشورهای پیشرو در زمینه کنترل و پیشگیری از بیماری‌های غیرواگیر بود. معاون بهداشت وزارت بهداشت افزود: امیدوارم بتوانیم سند کنترل‌وپیشگیری از بیماری‌های غیرواگیر را احیا کنیم؛ چرا که از اهمیت فراوانی برخوردار است.
وی با بیان اینکه سند کنترل‌وپیشگیری از بیماری‌های غیرواگیر به چهاررفتار توجه کرده است، افزود: «کم‌تحرکی»، «تغذیه ناسالم»، «مصرف دخانیات» و «مصرف مشروبات الکلی» مهم‌ترین علل ابتلا به بیماری‌های غیرواگیر مانند سرطان و بیماری‌های قلبی‌عروقی و مرگ‌های زودرس ناشی از آن هستند.

نیمی از مبتلایان به دیابت از بیماری‌شان بی‌خبرند
امیرکامران نیکوسخن، مدیرعامل انجمن دیابت، با بیان اینکه شایع‌ترین علامت دیابت، بی‌علامتی است، گفت: این بیماری در شروع علامتی ندارد و اگر چکاب‌های سالیانه انجام نشود، مبتلایان هنگامی متوجه بیماری‌شان می‌شوند که بسیار پیشرفته و عوارضش آغاز شده است. خوشبختانه در کشور تا حدودی از نظر عدم‌اطلاع از بیماری دیابت، به نسبت متوسط‌جهانی وضعیت بهتری داریم و به دلیل طرح کشوری دیابت، جامعه ما از ابتلایشان به دیابت بیشتر با خبر هستند.
مدیرعامل انجمن دیابت ایران با اشاره به اینکه متاسفانه بیماری دیابت روزبه‌روز در کشور ما درحال افزایش است، افزود: درحالی که حدود ۵ سال پیش، بر طبق آمار وزارت بهداشت ۱۱ درصد جمعیت بالای ۲۰ سال در کشور به بیماری دیابت مبتلا بودند، آمارها نشان می‌دهد که ۱۴ درصد جمعیت بالای ۲۰ سال ما به این بیماری مبتلا هستند و در حال‌حاضر با جمعیت ۷ میلیونی مبتلا به دیابت در کشورمان مواجه هستیم.  
این پزشک ضمن بیان اینکه به‌غیر از ابتلا به دیابت، وضعیتی به‌نام پیش‌دیابت وجود دارد که قندخون افراد از محدوده نرمال خارج شده، اما هنوز به محدوده دیابت نرسیده است، توضیح داد: متاسفانه این وضعیت به‌درستی تشخیص داده نمی‌شود و اگر تشخیص داده شود نیز افرادی که در وضعیت پیش‌دیابت قرار دارند، در این مورد که چگونه می‌توانند از ابتلا به دیابت پیشگیری کنند و به محدوده نرمال بازگردند، به‌درستی راهنمایی نمی‌شوند. نیکوسخن با اشاره به اینکه حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد جمعیت بالای ۲۰ سال در کشور ما در وضعیت پیش‌دیابت قرار دارند، گفت: اگر اقدام‌های لازم در مورد این افراد انجام نشود، به زودی با جمعیت بالای ۱۰ میلیون از مبتلایان به دیابت در کشور روبه‌رو می‌شویم و این درحالی است که هم اکنون در رابطه با جمعیت ۷ میلیونی مبتلا به دیابت نیز با مشکل‌هایی مواجه هستیم.  
مدیرعامل انجمن دیابت ایران با بیان اینکه هرسال شعاری برای روز دیابت درنظر گرفته می‌شود و شعار امسال روز جهانی دیابت، «با دیابت خوب زندگی کنیم.» است، ادامه داد: متاسفانه شاهد این موضوع هستیم که بسیاری از مبتلایان به دیابت در دنیا از حال‌خوب برخوردار نیستند. براساس اعلام فدراسیون جهانی دیابت ۶۳ درصد مبتلایان به دیابت حال خوبی ندارند که ممکن است به سبب مشکل‌ها و عوارضی باشد که دیابت برایشان ایجاد کرده؛ نظیر عوارض چشمی، کلیوی، قلبی‌وعروقی و عوارضی که بر روی پای بیمار ایجاد می‌کند.

هزینه ۳ ماه داروهای مبتلایان به دیابت، بالغ بر دوونیم تا سه میلیون تومان و در مواردی بیشتر است
نیکوسخن افزود: از طرفی دیگر نیز احتمال دارد این افراد درگیر فرایند درمان دیابت باشند و برای مثال ممکن است تهیه دارو مشکل‌ساز باشد. در کشور ما بیشتر داروهایی که برای دیابت وجود دارد، گران‌قیمت است و این درحالی است که فرد مبتلا به دیابت علاوه‌بر داروهای مربوط به قندخون، داروهای دیگری نظیر داروهای فشار خون، چربی، قلب و بسیاری از مکمل‌ها را نیز مصرف می‌کند و این مسئله سبد دارویی فرد مبتلا به دیابت را بسیار گران‌قیمت می‌کند. یک فرد مبتلا به دیابت برای تامین داروها طی بازه سه‌ماهه، به‌صورت میانگین بالغ بر دوونیم تا سه میلیون تومان هزینه می‌کند و در مواردی این رقم بالاتر نیز می‌رود و این امر موجب نگرانی و دغدغه مبتلایان به دیابت می‌شود. وی ضمن اشاره به اینکه تنوع بسیاری از انسولین‌ها به کشور ما آمده است، بیان کرد: این تنوع در مواردی خوب و در مواردی بد است. زمانی که فرد مبتلا به دیابت تحت‌درمان با انسولین خاصی قرار دارد، ممکن است تعدادی از آن داروخانه‌ها آن نوع انسولین را نداشته باشند و بیمار دچار سردرگمی شود و داروخانه داروهای مشابه را پیشنهاد کند. درست است که داروهایی که داروخانه پیشنهاد می‌دهد مشابه هم هستند، اما عینا شبیه هم نیستند و ممکن است اثرات مختلفی داشته باشند و هنگامی که انسولین بیمار عوض می‌شود، احتمال دارد کنترل قندش بهم بریزد و ما هر روز با این موارد مواجه هستیم.
این پزشک ضمن بیان اینکه فناوری‌ای که برای کنترل دیابت لازم است، امروز بسیار پیشرفته است و ساده‌ترین آن نوارهای تست قندخون است، توضیح داد: چندسال است که شورای‌ عالی بیمه مصوب کرده است که باید هزینه نوارهای تست قندخون توسط بیمه به بیمار پرداخت شود، اما روند پرداخت در عمل با مشکل‌هایی همراه است و برای مبتلایان به دیابت دغدغه ایجاد می‌کند. فناوری‌های جدید نظیر پایشگرهای مداوم تست قندخون که واقعا در کنترل قندخون در دیابت نوع یک و حتی دیابت نوع دو، یک اصل لازم است، هنوز توسط شرکت‌های بیمه‌گر پرداخت نمی‌شود.
مدیرعامل انجمن دیابت ایران گفت: در بسیاری از مبتلایان به دیابت، حتی با وجود داشتن انسولین‌های مناسب و پایشگرهای قند خون، نمی‌توانیم به خوبی قندخون را کنترل کنیم و ممکن است این اتفاق در دوران بارداری رخ دهد و این افراد نیاز به پمپ انسولین دارند، به‌ویژه پمپ‌های هوشمند که به‌صورت اتوماتیک قندخون را تنظیم می‌کند و قندخون را همیشه در یک محدوده ثابت نگه می‌دارد و درحالی که استفاده از این پمپ برای بسیاری از مبتلایان به دیابت الزام است، غالبا در دسترس نیستند و اگر در دسترس باشند نیز هزینه‌های بسیار زیادی دارند.

۹۰ درصد درمان دیابت به خود بیمار مربوط می‌شود 
نیکوسخن با اشاره به اینکه مبتلایان به دیابت نیاز به آموزش دارند، افزود: درمان دیابت تنها دست کادر درمان نیست و بنا بر اعلام فدراسیون جهانی دیابت، ۹۰ درصد درمان این بیماری به خود بیمار مربوط می‌شود و از این‌رو بیمار نیاز به خودمراقبتی دارد و برای خودمراقبتی نیاز به آموزش است و بنابراین مبتلاین به دیابت باید آموزش ببینند و خودمراقبتی را یاد بگیرند. آموزش دیابت در کشور ما به‌طور قطعی توسط دو انجمن دیابت ایران و انجمن دیابت گابریک که نمایندگان فدراسیون بین‌المللی دیابت هستند، انجام می‌شود و این در حالیست که ظرفیت این انجمن‌ها برای این تعداد مبتلایان به دیابت کافی نیست.
وی با بیان اینکه هنوز آموزش در بستر بیمه قرار نگرفته و شرکت‌های بیمه به این نتیجه نرسیدند که باید هزینه آموزش را پرداخت کنند، ادامه داد: وزارت بهداشت باید کوریکلوم آموزشی را برای مبتلایان به دیابت مشخص کند و همچنین اینکه چه کسی مسئولیت آموزش‌ لازم را به مبتلایان به دیابت دارد، نیز باید مشخص شود؛ اما متاسفانه این برنامه‌ریزی‌ها در کشور ما صورت نگرفته است. اگر این تعداد جمعیت مبتلا به دیابت آموزش‌های لازم را نبینند و امکانات لازم را نداشته باشند و دچار عوارض ناشی از این بیماری شوند، نه‌تنها حال‌خوب از خودشان و خانواده‌شان گرفته می‌شود، بلکه هزینه‌های بسیار زیای نیز به شخص، خانواده و جامعه تحمیل می‌شود.

۵/۷ درصد مبتلا به دیابت در سال ۹۴ در کشور ثبت‌شده اما این عدد در ۹۹ به ۱۰.۴و اکنون به ۱۴ درصد رسیده است.

۵۰ درصد افراد مبتلا در سال ۱۴۰۲ کنترل مطلوب قند ناشتا داشتند و این مسئله در سایر بیماران نادیده گرفته‌شده است.

۲/۱۴ درصد شیوع بیماری دیابت در جمعیت بالغ ایران است که بالاتر از میانگین جهانی قرار دارد.

۶۹ درصد بیماران مبتلا به دیابت، درمان مؤثر و کنترل بیماری را ندارند و این یعنی از هر سه‌بیمار، دوبیمار کنترل نمی‌شوند.